یاد واره آیة الله حجت هاشمی خراسانی از استاد خود مرحوم آیة الله میرزا حسین فقیه سبزواری

یاد واره آیة الله حجت هاشمی خراسانی از استاد خود مرحوم آیة الله میرزا حسین فقیه سبزواری

 

آیة الله حجت هاشمی خراسانی :

« و چون فقیه سبزواری تا کنون مردی خالی از هوا و مکر و ریا ندیده‌ام. ظاهر و باطنش یکی بود. از این رو، از جان و دل، بنده او شدم و حلقه غلامیش در گوش کردم و خدمت او نمودم و چون مرا مستعد ّ و قابل و با حقیقت و با صفا و با وفا دید، در تربیت من کوشید و جامه فضائل بر قامت من پوشید و اسرار و رموز بسیار به من آموخت و در دروس فقه و اصول او حاضر می‌شدم و تمام آن‌ها را مانند باقی دروس خود می‌نوشتم و با فرزند عزیز او، آقای حجة الاسلام والمسلمین آقا سید جواد دام بقائه، در درس خصوصی وی حاضر می‌شدیم از حکمت و فقه و اصول؛ و از وی تقاضا کردم نهج البلاغه امیر علیه السلام را برای من درس بگوید. قبول فرمود و بعد از نماز مغرب و عشاء، منزل می‌رفتیم و برای من درس می‌گفت و مطالب اورا می‌نوشتم و از مردم زمان، کسی را نمی‌شناسم که این کتاب را، نزد چنین عالمی، تحصیل کرده باشد .»

منبع :

 کتاب مرآة الحجّة، شرح حال حجت هاشمی و اساتید، صفحه 130 تا 145، نویسنده: ابو معین حمیدالدین حجت هاشمی خراسانی، مؤسسه نشر و مطبوعات حاذق، تاریخ نشر، شهریور 1371

آیات عظام فقیه سبزواری ، کفایی و اصفهانی ، احیا کنندگان و مؤسسین حوزه علمیه مشهد

 

آیات عظام : میرزا حسین فقیه سبزواری ،

میرزا احمد کفایی و میرزا مهدی اصفهانی ،

احیا کنندگان و مؤسسین حوزه علمیه مشهد 

شهرآرا از تخریب مدارس علمیه در ادوار مختلف طرح‌های توسعه‌ای بافت پیرامون حرم رضوی گزارش می‌دهد؛

زیر آوار توسعه

تا چند سال قبل، وقتی که هنوز بیل‌‌مکانیکی‌های بزرگ آهنی، خانه‌ها و محله‌های قدیمی اطراف حرم رضوی را آوار نکرده‌ بودند، زمانی که در کوچه‌پس‌کوچه‌های منطقه ثامن، هنوز زندگی جریان داشت، هر‌روز می‌توانستید طلاب جوان زیادی را ببینید که کتاب و دفترشان را زیر بغل گرفته، در حالی که سرهایشان پایین است، در کوچه‌پس‌کوچه‌های اطراف حرم رفت‌وآمد می‌کنند.

خبرنگار: الهام ظریفیان

 بسیاری از آن‌ها در همان منطقه زندگی می‌کردند و در غم و شادی مردم محله حضور داشتند. آن‌ها هرروز فاصله خانه تا حجره‌های درس را پیاده می‌رفتند و در راه، به سوال‌های شرعی متعدد زنان و مردان محله پاسخ می‌دادند. ظهر که می‌شد، با عجله به سمت حرم به راه می‌افتادند و صدای نعلین‌های شتابان آن‌ها در کوچه‌های تنگ و باریک قدیمی می‌پیچید، جوری که از حرکت جمعیت عباپوش به سمت حرم می‌شد فهمید که نماز ظهر نزدیک است.

امروز چقدر از این تصویرها باقی مانده است؟ محلات اطراف حرم رضوی تخریب شده‌اند و مدارس علمیه‌ بسیاری نیز که در آن محلات با تربیت نیروهای طلاب، نبض فرهنگی منطقه و کل شهر را در دست داشتند، به خاطره‌ها پیوسته‌اند. بعضی از آن‌ها در قواره‌های خشک و سرد مدرن نوسازی شده‌اند و بعضی به نقاط دورتری در شهر جابه‌جا شده‌اند. اکنون در حالی که بیش از هر چیز دیگری، پاساژ و هتل در اطراف حرم سر برآورده‌ است، سوال اینجاست که کم‌رنگ شدن مدارس علمیه اطراف حرم که در کنار هویت‌بخشی تاریخی، مکمل زیارت بودند و طلاب این مدارس ارتباط نزدیکی با فضای معنوی و زیارتی حرم مطهر و مردم داشتند، چه تاثیراتی می‌تواند در فرهنگ شهر داشته باشد؟

رابطه شهر با اندیشه شکل‌دهنده آن کم‌رنگ شده

ساسان نوروزی استاد دانشگاه و پژوهشگر میراث فرهنگی است. او درباره نقش موثر مدارس علمیه در هدایت جریان‌های فکری و تولید اندیشه پویا در شهرها می‌گوید: در طول تاریخ، مدارس علمیه به عنوان بزرگ‌ترین و معتبرترین مراکز علمی در شهرهای بزرگ جهان اسلام، به فعالیت مشغول بوده، عالمان بزرگی را پرورش داده و جامعه بالاخص جامعه شیعی را در حوزه‌های علمی و مذهبی رهنمون بوده‌اند. در قرن حاضر نیز مدارس علمیه به‌خوبی توانسته‌اند خود را روزآمد کرده و پاسخ‌گوی نیازهای علمی عصر خود باشند.وی با تاکید بر اینکه بافت اطراف حرم مطهر رضوی با فرهنگ زیارت و مجاورت و در طول صدها سال شکل گرفته است، می‌گوید: رابطه شهر با اندیشه شکل‌دهنده آن امروز در حال کم‌رنگ شدن است.

تخریب مدارس علمیه با رویکرد توسعه و مدرنیزاسیون

از زمانی که پای توسعه و مدرنیزاسیون به اطراف حرم باز شد، بسیاری از مدارس علمیه نیز، مانند بقیه بافت‌ها، از آثار سوء تخریب‌ها در امان نماندند. این مدارس همیشه با خطر تهدید روبه‌رو بوده‌اند. در سال۱۳۱۰ مدرسه سعدیه (پایین‌پا) که در سال۱۰۸۶ قمری تاسیس شده بود و مدرسه فاضل‌خان به سبب احداث فلکه اول حرم و صحن جدید، تخریب شدند. در سال۱۳۵۴ مدرسه ملامحمد باقر (باقریه) که در زمان صفویه ساخته و در سال۱۳۴۶ بازسازی شده بود، مدرسه سیدمیرزا ملاتاج، (مستشاریه)، مدرسه بهزادیه که مربوط به دوره صفویه بود، مدرسه باغ رضوان و مدرسه ابدال‌خان، به دلیل ساخت فلکه دوم حرم، تخریب شدند. در سال۱۳۵۶ شمسی، مدرسه آیت‌ا...‌العظمی میلانی به دلیل طرح توسعه حرم تخریب شد. در سال۱۳۷۷ مدرسه حجتیه اصفهانی‌ها در طرح توسعه حرم تخریب شد. در سال‌های اخیر نیز تعداد قابل‌توجهی از مدارس علمیه پیرامون حرم تخریب شده‌اند. بعضی از آن‌ها مثل مدرسه سعادت، مدرسه موسوی‌نژاد و مدرسه امام حسین(ع) در محل خود بازسازی شده و بعضی همچون مدرسه علمیه سلیمانیه جابه‌جا شده و از حرم مطهر رضوی فاصله گرفته‌اند. مدارس جدیدی نیز مانند مدرسه علمیه مسجد جامع امام علی‌(ع) با فاصله از حرم مطهر ساخته شده‌اند.

ساخت مدارس علمیه با تقلید از شهرسازی غربی

با وجود آنکه تعداد مدارس علمیه افزایش یافته است، به نظر می‌رسد دیدگاه‌های طراحان و برنامه‌ریزان شهری در مسیر بهره‌مندی از فرهنگ زلال مدارس علمیه قرار ندارد و ساختار و استخوان‌بندی پیرامون حرم مطهر رضوی دیگر از نور این مدارس روشن نمی‌شود. نوروزی در این‌باره می‌گوید: این تغییرات حتی در معماری خود مدارس نیز کاملا مشهود است. با اینکه نشانه‌هایی از معماری اصیل اسلامی در ظاهر این مدارس نقش بسته است، مفاهیم و در نتیجه روابط و سلسله‌مراتب فضایی کاملا متحول شده است. در چنین شرایطی است که بنای تاریخی مدرسه نواب، مدرسه میرزا‌جعفر، مهدیه مرحوم عابدزاده و بسیاری از مدارس دیگر تخریب می‌شوند و برخی به ساختمان‌های جدید جایگزین آن راضی می‌شوند و در چنین شرایطی است که فضای پیرامون حرم و مدارس علمیه آن تقلیدی از فرهنگ شهرسازی غربی می‌شود و مدارس علمیه شهر نیز با آن کنار می‌آیند.

کلاس‌های درسی که در حرم برگزار می‌شد

خداوردی از طلاب قدیمی مدرسه موسوی‌نژاد در کوچه چهارباغ است، مدرسه‌ای که چندی پیش به طور کامل تخریب شد تا ساختمان جدیدی به جای آن ساخته شود. او از خاطرات زمان تحصیل خود و از روزهایی می‌گوید که بسیاری از کلاس‌های درس و مباحثات در حرم مطهر برگزار می‌شد و این موضوع در ارتباط معنوی زائران با حضرت رضا(ع) بسیار تاثیرگذار بود. او می‌گوید: حوزه علمیه قم اتصال به حرم دارد و بخشی از درس‌ها و مباحث داخل حرم حضرت معصومه(س) برگزار می‌شود، ولی در مشهد چنین چیزی را نداریم. این موضوع باعث شده است ارتباط چهره‌به‌چهره روحانیون با مردم کمتر شود. او همچنین با تاکید بر اینکه باید درب حوزه‌های علمیه به روی مردم باز شود، می‌افزاید: در مدرسه‌ مرحوم موسوی‌نژاد بعضی از مباحث و درس‌ها عمومی بود. بسیاری از بازاری‌های بازار فرش می‌آمدند و در درس اخلاق و احکام ایشان شرکت می‌کردند که به درد کاسبی و تجارتشان می‌خورد. الان در خیابان امام رضا(ع) چند مدرسه علمیه داریم. در میدان ۱۵خرداد، در خیابان طبرسی، در خیابان شیرازی، در پنجراه پایین‌خیابان و جاهای دیگر مدرسه علمیه داریم، ولی همه محصورند و مخصوص طلبه‌ها هستند. ما در حرم مطهر دو مدرسه پریزاد و دو‌در را داشتیم که الان تعطیل شده و در دانشگاه علوم اسلامی رضوی تجمیع شده‌اند. دانشگاه علوم اسلامی رضوی نیز به هر حال، نوعی دانشگاه است و چندان آن شکل سنتی حوزه‌های علمیه را ندارد و قطعا به معنویت حوزه علمیه نمی‌رسد.

تخریب مراکز فرهنگی اطراف حرم مطهر

وی با انتقاد از رویکرد مسئولان در سال‌های گذشته، در تخریب مراکز فرهنگی اطراف حرم مطهر می‌گوید: وقتی دستور تخریب می‌آید، تمام منطقه باید تخریب شود. این رویکرد خوبی نبوده. خیلی از مدارس علمیه و حسینیه‌ها مجبور شدند به مناطق دیگری کوچ کنند. فضای اطراف حرم بیشتر به بازار و هتل و فضایی برای تجارت تبدیل شده است و اگر مساجد یا حسینیه‌هایی هم هستند، بیشتر به فکر کاسبی‌‌اند تا به فکر معنویت. بیشتر به فکر این هستند که حسینیه و مسجد را به زائران اجاره بدهند.

مدارسی که تخریب شدند و دیگر ساخته نشدند

وی ادامه می‌دهد: مدارسی هم که باقی مانده‌اند مشکلات زیادی دارند. حسینیه آیت‌ا... مجتهدی در کوچه شوکت‌الدوله مربوط به ۱۱۰سال پیش است. می‌بینیم بعضی از خیابان‌های اطراف حرم که تخریب می‌شود، جلوی آن‌ها بلوکه می‌گذارند و مانعی برای طلبه‌هایی می‌شود که می‌خواهند رفت‌وآمد کنند. مطالبات مردمی برای حفظ مدارس علمیه وجود دارد، ولی باید مسئولان حوزه علمیه هم باید این دغدغه را داشته باشند و رویکرد مدیریت شهری هم تغییر کند. وی با بیان اینکه مدیریت حوزه‌های علمیه با همین مطالبات جلوی خیلی از تخریب‌ها را گرفته‌اند، می‌افزاید: بعضا مشکلاتی که ایجاد می‌شود از جانب شهرداری و بی‌توجهی میراث فرهنگی است. بافت مدرسه موسوی نژاد مربوط به ۶۰-۵۰ سال پیش بود. آن را تخریب کردند که بهتر بسازند، ولی می‌توانستند تقویتش کنند و در کنارش فاز جدیدی بسازند.

ضیایی، مدیر مدرسه موسوی‌نژاد، نیز می‌گوید: با توجه به اینکه بازارهای گسترده‌ای در بافت پیرامون حرم مطهر ساخته شده‌اند، به همان تناسب، نیاز بود که مراکز فرهنگی گسترده و روزآمدی در آن مناطق شکل می‌گرفت، ولی متاسفانه این کار انجام نشد و بیشتر، هتل و آپارتمان و بازار ایجاد شد. خیلی از مساجد و مدارسی که از بین رفته‌اند، عملا جایگزین نشده‌اند. وعده‌اش را داده‌اند، ولی اتفاقی نیفتاده که در‌خور شان حرم امام رضا(ع) باشد.

مهدی سیدی پژوهشگر و مشهد شناس در نقدی بر نابودی مدارس علمیه در طرح‌های نوسازی مطرح کرد

مدارس علمیه مشهد و ۳ دوره تخریب

 

ظریفیان- مدارس علمیه مشهد حداقل سه مرحله از تخریب‌های گسترده را به خود دیده‌اند. اولین مرحله به زمان پهلوی اول در سال۱۳۱۰ و موقعی بازمی‌گردد که فلکه اول حرم مطهر رضوی ساخته شد. دومین مرحله در زمان استانداری ولیان در آستانه انقلاب در سال ۱۳۵۴ بود، اما سومین مرحله از تخریب‌ها به همین چند سال پیش و موقع پیاده‌سازی طرح نوسازی بافت پیرامون حرم مطهر برمی‌گردد. مدارس علمیه‌ای که در این سه مرحله تخریب شدند بخشی از هویت تاریخی این شهر بودند که با پرورش شخصیت‌های بزرگ و تاثیرگذار در دوره‌های مختلف تاریخی، نقش مهمی در شکل‌گیری تمدن اسلامی شیعی در جهان اسلام داشتند.

مدرسان حوزه علمیه، اولین استادان دانشگاه‌ها

در همین زمینه، مهدی سیدی، پژوهشگر و مشهدشناس معروف، در گفتگو با خبرنگار شهرآرا، می‌گوید: در طول تاریخ، هر‌‌جا مرقد مطهری بوده، در کنارش حوزه‌های علمیه هم بوده‌اند و علمای بزرگی را تربیت کرده‌اند. زمانی که دانشگاه ساخته شد، اولین استادان آن همین‌ علما بودند. مثلا دکتر محمد معین اولین کسی است که در ایران دکترای ادبیات داشت. چه کسی به او دکترا داد؟ قبل از او که دکتری نبود. کسانی مثل مرحوم فروزان‌فر که از همین مدرسه‌ها آمده بودند به او دکترا دادند. مرحوم فروزان‌فر دکتر نبود، مثل ملک‌الشعرای بهار و مثل ادیب نیشابوری. این‌ها همان مدرسان حوزه‌های علمیه بودند که آدم‌هایی مثل دکتر شفیعی کدکنی را تربیت کردند که به‌مراتب از دکترهای امروز باسوادتر بودند.

وی با بیان اینکه تصور عموم این است که حوزه علمیه بعد از انقلاب مشروطه و زمان پهلوی مدارس قدیم کلا جمع شد، عنوان می‌کند: حوزه علمیه در زمان پهلوی اول جمع شد، ولی در زمان پهلوی دوم، باز مدرسه علمیه ساخته شد. بعد از مشروطه، آموزش، مدارس نوین و دانشگاه آمد، ولی حوزه هم به حیات خود ادامه داد.

اولین مدرسه‌سازی‌ها در مشهد

او درباره سابقه ساخت مدارس علمیه در مشهد می‌گوید: مشهد تا قبل از دوره تیموری در قرن نهم، یک شهر درجه۳ در خراسان و ایران بود. مرکز خراسان بزرگ تا آن موقع، شهر نیشابور بود و مدارس، حوزه‌های علمیه و فعالیت‌های فرهنگی در نیشابور بود. بعد از اینکه مغول‌ها در اول قرن هفتم، نیشابور را خراب کردند، جنب‌وجوشی در مشهد درگرفت، ولی مغول‌ها شهر تابران توس را مرکز حکومت خراسان کردند و مشهد سرش بی‌کلاه ماند. تیمور و پسرش تیمور لنگ، در اواخر قرن هشتم، تابران توس را هم مانند نیشابور با خاک یکسان کردند. بنابراین، مشهد یک شهر بی‌رقیب در خراسان شد و جای نیشابور و توس را گرفت. از آن به بعد، در مشهد مسجد جامع گوهرشاد و دارالحکومه چهارباغ را ساختند و شروع کردند به مدرسه‌سازی.

وی ادامه می‌دهد: اولین مدرسه‌هایی که ما خبر داریم، در زمان حکومت شاهرخ تیموری و توسط همسرش گوهرشاد ساخته شده است. سه مدرسه ساختند. یکی مدرسه پریزاد که چسبیده به مسجد گوهرشاد است. دیگری مدرسه دودر یا امیر‌سیدی است که روبه‌روی مدرسه پریزاد واقع شده. این دو مدرسه الان جزو رواق‌های حرم شده‌‌اند، ولی تا ۴۰-۳۰سال پیش، هنوز حوزه علمیه بود. یکی هم مدرسه‌ بالاسر بود که ۵۰سال پیش، رویش را پوشاندند و به رواق دارالولایه تبدیلش کردند. این سه مدرسه مربوط به دوره تیموری در قرن نهم بودند.

تخریب مدارس علمیه در طرح‌های توسعه‌ای

سیدی با بیان اینکه پس از آن، مدتی مدرسه‌‌سازی تعطیل شد و باز زمان شاه‌عباس دوم صفوی، در قرن یازدهم، شروع به مدرسه‌سازی کردند، می‌گوید: قدیمی‌ترین مدرسه‌ای که در زمان صفویه ساخته شد مدرسه خیرات‌خان بود که توسط آقای خیرات‌خان هندی که به ایران آمده بود ساخته شد. این مدرسه در بست پایین‌خیابان، جنب مهمان‌سرای حضرت قرار دارد و الان جزو دانشگاه علوم اسلامی رضوی شده است.

وی به ساخت مدرسه میرزا‌‌جعفر و فاضل‌خان توسط دو برادر ایرانی و به سبک هندی‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: مدرسه فاضل‌خان در بالاخیابان قرار داشت و موقعی که در زمان رضاشاه، دور حرم فلکه می‌‌کشیدند، خراب شد، ولی مدرسه میرزا‌جعفر که یک درِ ورودی از گوشه صحن عتیق داشت و یک در از سمت خیابان طبرسی، الان جزو دانشگاه علوم اسلامی رضوی است. وی با اشاره به ساخت مدرسه نواب پس از دو مدرسه خیرات‌خان و فاضل‌خان در بالاخیابان، می‌گوید: وقتی که در زمان پهلوی اول، حرم را توسعه می‌دادند، این مدرسه به طرح خرابی خورد و کمی آن را عقب بردند‌. در فاصله مدرسه نواب تا حرم هم دو مدرسه بود. یکی مدرسه بهزادیه و دیگری مدرسه سمیعیه یا باقریه که این‌ها هم تا ۴۰-۳۰سال پیش دایر بودند و در گسترش حرم در آستانه انقلاب تخریب شدند.

عباس‌قلی‌خان تنها مدرسه قدیمی‌ای که هنوز دایر است

این مشهدپژوه ادامه می‌دهد: یک مدرسه هم به نام پایین‌پا داشتیم که در قسمت شرقی مسجد گوهرشاد بود و در زمان پهلوی اول، موقعی که می‌خواستند صحن پهلوی را که الان شده صحن امام خمینی(ره) بسازند، خرابش کردند.

سیدی اضافه می‌کند: یک مدرسه هم از دوره صفوی به نام مدرسه عباس‌قلی‌خان داریم که خوشبختانه باقی مانده است و الان در پایین‌خیابان قرار دارد. موقعی که می‌خواستند آنجا را توسعه بدهند، سردر مدرسه را با جرثقیل عقب بردند. مدرسه عباس‌قلی‌خان تنها مدرسه‌ای است که از قدیم باقی مانده است و هنوز هم حوزه علمیه است. یک مدرسه روبه‌روی عباس‌قلی‌خان قرار داشت به نام ابدال‌خان که به حرم نزدیک‌تر بود و آن هم در طرح توسعه حرم در آستانه انقلاب تخریب شد.

وی به مدرسه سلیمان‌خان به عنوان آخرین مدرسه‌ای که از دوره قدیم روبه‌روی در مسجد شاه یا مسجد هفتادودوتن در بازار سرشور قرار داشت اشاره می‌کند و می‌گوید: وقتی در همین دوره اخیر می‌خواستند صحن جامع را توسعه بدهند، این مدرسه خراب شد و به جای آن، مدرسه دیگری همین نزدیکی‌ها ساختند.

 رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی:

تخریب مدارس علمیه قدیمی خسارتی بزرگ به حوزه علمیه مشهد است

ظریفیان- نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی گفت: با توجه به اتفاقاتی که در بازسازی بافت اطراف حرم مطهر رضوی افتاد، انتظار می‌رفت تعداد مدارس علمیه در بافت پیرامونی افزایش پیدا کند و مدارس قدیمی با کارکرد مدرسه علمیه و با همان شکل سنتی و دیرینه حفظ می‌شدند.

 

حجت‌الاسلام نصرا... پژمان‌فر در گفتگو با خبرنگارشهرآرا، افزود:

علاوه‌بر مدارس قدیمی، باید مدارس جدیدی را هم اضافه می‌کردیم. نه‌تنها مدارس جدیدی اضافه نشده است، بلکه بخشی از کار مدارس قدیمی را دانشگاه علوم اسلامی رضوی انجام می‌دهد. این در حالی است که ماموریت دانشگاه علوم اسلامی رضوی با ماموریت حوزه علمیه متفاوت است. به همین دلیل، نمی‌تواند جایگزین چیزی باشد که ما دنبالش هستیم.

جالی خالی مدارسی نظیر میرزاجعفر و مدرسه خیرات‌‌خان

نماینده مردم مشهد در مجلس با اشاره به اینکه پس از انقلاب، بسیاری از مدارس علمیه اطراف حرم مطهر رضوی به ساختمان‌های دانشگاه علوم اسلامی رضوی منتقل شده‌اند، عنوان کرد: دانشگاه رضوی ماموریتی به عنوان مرکز دینی بودن دارد و بخش قابل‌توجهی از دانش‌پژوهان دانشگاه رضوی، از مجموعه طلاب مدارس علمیه قدیم بوده‌اند. حجت‌الاسلام پژمان‌فر تاکید کرد: اگرچه دانشگاه رضوی هم امروز ضرورت خودش را دارد، ساختار آن با ساختار حوزه‌های علمیه که شکل سنتی دارند متفاوت است. ما مدارسی مثل مدرسه میرزاجعفر و مدرسه خیرات‌خان را داشتیم که مدرسه علمیه بودند و جلسات درس‌های اصلی حوزه‌ها در این مدارس برگزار می‌شد. نبود این مدارس امروز خودش یک خسارت بزرگ است که به حوزه علمیه وارد شده است.وی با این توضیح که حرم مطهر رضوی مرکز ثقل شهر و نیز مرکز فعالیت‌های فرهنگی‌ای است که از لحاظ محتوایی، بر کل شهر و کشور تاثیر می‌گذارند، خاطرنشان کرد: مدارس علمیه نقش موثری در حمایت معنوی و اعتقادی از این پایگاه عظیم معنوی دارند. به همین دلیل هم هست که در تمام جهان تشیع، حوزه‌های علمیه در کنار حرم‌های مطهر اهل‌بیت معصومین(ع) یا امامزاده‌های واجب‌التعظیم شکل گرفته‌اند. در خراسان هم با توجه به جایگاه ویژه و بی‌بدیل حضرت رضا(ع)، حوزه علمیه خراسان با قدمتی بیش از هزار سال، جایگاهی استثنایی دارد و در پشتیبانی محتوایی و فرهنگی شهر، نقش بسزایی داشته ‌ است.

حفظ مدارس علمیه باقی‌مانده نیازمند توجه متولیان است

حجت‌الاسلام پژمان‌فر با اشاره به ضرورت استقرار حوزه‌های علمیه در مجاورت حرم مطهر رضوی، عنوان کرد: وقتی مردم به این کانون معنوی مراجعه می‌کنند و رفت‌وآمد طلاب و دانش‌پژوهان حوزه‌های علمیه را می‌بینند، ناخودآگاه از این تاثیرات بهره‌مند می‌شوند و در جریان فضاهای معنوی آن قرار می‌گیرند. این جریان مثل کانون حرارتی است که نه‌تنها از همه شهر، بلکه از همه کشور پشتیبانی معنوی می‌کند. وی در پاسخ به سوالی مبنی‌بر اینکه برای حفظ مدارس علمیه باقی‌مانده در بافت پیرامون مطهر رضوی چه باید کرد، گفت: لازمه‌اش این است که مدیریت حوزه‌ علمیه و مدیریت آستان قدس رضوی بتوانند برای تحت پوشش قرار دادن این مدارس و ارائه یک‌سری خدمات به آن‌ها، کارهای لازم را انجام دهند. به هر حال، ما نمی‌توانیم به صورت تصادفی و اتفاقی، این کار را انجام بدهیم. دولت باید آورده‌ای در ارتباط با این موضوع داشته باشد و آستان قدس و حوزه علمیه نیز ورود پیدا کنند تا بتوانند این خلأ را که امروز در اطراف حرم به‌‌شدت قابل‌مشاهده است پر کنند.

مدارس علمیه مهم‌ترین شاخصه‌ شهرهای اسلامی‌اند

آسیب به مدارس علمیه با توسعه انفجاری هسته شهر

ظریفیان- «مدارس علمیه از مهم‌ترین شاخصه‌های شهرهای اسلامی به شمار می‌روند که در پیوند با مساجد، بازار، میادین و زندگی اجتماعی شهر روح علم را در شهرها جاری می‌کردند.»

ساسان نوروزی، استاد دانشگاه و پژوهشگر میراث فرهنگی، با بیان این مطلب، در گفتگو با شهرآرا، اظهار داشت:

 تا چند قرن اولیه اسلام، مساجد محل تعلیم و تعلم بودند و رفته‌رفته مدارس در کنار آن‌ها شکل گرفتند و طالبان علم در این مدارس سکونت و تحصیل ‌کردند. در کنار قبور ائمه(ع) نیز مدارسی تاسیس شدند تا جزئی جدایی‌ناپذیر از ساختار شهرهای اسلامی را تشکیل دهند.

وی افزود: با ورود امام رضا‌(ع) به خراسان، انقلاب عظیمی از نظر علمی، فرهنگی و اندیشه‌های شیعی در این منطقه پدید آمد. پس از شهادت امام رضا(ع) نیز گِرد بارگاه مطهر ایشان، همواره مجالس علمی و تدریس برپا بوده است. وجود مدارس علمیه متعدد و پر‌رونق در دوره‌های صفاریان و طاهریان در متون تاریخی ثبت شده است. با این حال، با ساخت مسجد گوهرشاد و مدارس پریزاد، دودر، سید میرزاد و بالاسر در دوره تیموری، فصل جدیدی در مدارس علمیه شهر مشهد گشوده شد. نوروزی با اشاره به اینکه این جریان در دوره صفوی هم ادامه یافت، خاطرنشان کرد: مدارس علمیه عباسقلی‌خان، ملاتاج، ابدال‌خان، خیرات‌خان، میرزاجعفر، پایین‌پا، فاضل‌خان، باقریه، حاج‌حسن و نواب یادگارهای این دوران هستند. در دوره قاجار، بار دیگر، مدارس علمیه مشهد رونق خود را پس از رکود نسبی دوره‌های افشاریه و زندیه بازیافتند. مدارس سلیمان‌خان، مدرسه نو، حاج‌آقاجان و علی‌نقی‌میرزا در این دوره ساخته شدند.

مدرسه میرزاجعفر شده بود محل سنگ‌تراش‌ها

این پژوهشگر به توسعه غیرمتوازن و انفجاری اکثر شهرهای اسلامی در سده اخیر اشاره کرد و افزود: هسته مرکزی شهرهای اسلامی که مرکز تاریخی و محل انباشت تمدن اسلامی بودند به‌شدت در محاصره مدرنیته قرار گرفتند. در این میان، مدارس علمیه نیز از این آسیب دور نبودند. چنان‌که آیت‌ا... شیخ حسنعلی مروارید حوزه علمیه مشهد در دوران پهلوی اول را چنین توصیف می‌کند: مدارس زیادی که شهر داشت، به جای اینکه جای اهل علم باشند، جای مامورین ثبت شده بودند، مخصوصا مدرسه میرزا‌جعفر جای سنگ‌تراش‌ها شده بود. مدرسه فاضل‌خان، میرزا‌جعفر، حاج‌حسن و در حقیقت، تمام مدارس، بر اثر فشار، تعطیل شده بودند.

نوروزی ادامه داد: در حقیقت، در طول قریب به ۲۰سال، تقریبا یک توقف علمی فاجعه‌آمیز در حوزه علمیه به وجود آوردند که هنوز پس از گذشت ۵۰-۴۰سال، خلأ آن محسوس است. حوزه علمیه مشهد در دوران پهلوی دوم، با تلاش خستگی‌ ناپذیر آیت‌ا... حاج میرزا احمد کفایی، آیت‌ا... سبزواری و آقا میرزا مهدی اصفهانی بازسازی شد و از سوی دیگر، با حضور سید‌محمد‌هادی میلانی که به درخواست علما و فضلا در مشهد سکنی گزیدند، جان دیگری گرفت. در این دوره، به بهانه توسعه شهری، مدارس حاج‌حسن، باقریه، ابدال‌خان، باغ رضوان، فاضل‌خان، مستشاریه، مدرسه نو و حاج‌آقا‌جان به کلی نابود شد و بقیه مدارس نیز وضعیت مناسبی نداشت.

وی گفت: پس از انقلاب اسلامی، دوره تازه‌ای برای حوزه‌های علمیه مشهد رقم خورد. در این دوران، بیش از ۳۰مدرسه علمیه در مشهد ساخته شد. بسیاری از مدارس علمیه متروکه مرمت و بازسازی شد و تعداد طلاب نیز به‌شدت افزایش یافت. در عین حال، با بازسازی بافت‌های فرسوده، خطر تخریب و نابودی دوباره این مدارس را در بر گرفته است که لازمه آن پافشاری متولیان بر مرمت و حفاظت آن‌هاست.

http://shahraraonline.ir/news/72479

دو پسر فقیه مجتهد و مرجع تقلید  ؛ و 6  نوه فقیه مجتهد

 

دو پسر فقیه مجتهد و مرجع تقلید  ؛

و 6  نوه فقیه مجتهد ،

از آثار و کرامت های

مرحوم آیة الله میرزا موسی فقیه سبزواری 

 

از کرامت های مرحوم آیة الله میرزا موسی فقیه سبزواری ، یکی هم این است که به سبب ذات پاکش ، معنویت قوی و صفایش ؛ و زهد و تقوایش ، خداوند دو پسر فقیه مجتهد و شش نوه فقیه مجتهد ، به او عطا کرده است .

مرحوم آیة الله میرزا مهدی فقاهتی ، فرزند ارشد میرزا موسی ، مجتهدی متّقی و عمیقا زاهد و دنیا گریز بود .

میرزا مهدی ، پس از پدر ، امور حوزه علمیه سبزوار ، امامت جماعت ، تدریس در سطوح عالی ؛ و رسیدگی به حوائج مردم را بعهده گرفت و بخوبی ، جای خالی پدر را که مردم سبزوار ، ارادت و اعتقاد قلبی بسیار به وی داشتند ، پرکرد و تا آخرین دقایق حیات ، از هیچ تلاش و کوششی در جهت بهبود امور معنوی مردم فرو نگذاشت .

پس از رحلت ، دو فرزند برومندش ، آیة الله حاج میرزا محمد تقی فقاهتی و آیة الله حاج میرزا ابوالفضل فقاهتی ، انجام اموری که پدر بعهده داشت ، عهده دار شدند و نام و یاد پدر بزرگ خود ، مرحوم آیة الله میرزا موسی ؛ و پدر خود ، مرحوم آیة الله میرزا مهدی فقاهتی را در سبزوار ، زنده نگه داشتند .

از کرامت های میرزا موسی است که چراغ بیت  " فقاهتی "  هنوز در سبزوار روشن است و درب  منزل مرحوم آیة الله حاج میرزا محمد تقی فقاهتی که چند دهه به روی ارباب حوائج باز بود ، هم اینک به همت فاضل ارجمند ، حضرت حجة الاسلام والمسلمین، جناب آقای سید محمدرضا فقاهتی ، نوه بزرگوار مرحوم آیة لله حاج میرزا محمد تقی فقاهتی رحمه الله ، به روی مراجعان و مریدان ، گشوده است .

و اما ، در مشهد .  فرزند دوم مرحوم میرزا موسی ، یعنی آیة الله میرزا حسین فقیه سبزواری نیز به یمن دعاهای پدر و همت والای خود ؛ و عنایات حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا علیه السلام ، عمری را با عزت و افتخار ؛ و لحظه به لحظه اش را با خدمت به آستان ملک پاسبان هشتمین امام ، در مقام و منصب جلیل کلید داری ضریح مضج شریف حضرت رضا علیه السلام و حوزه علمیه خراسان و رسیدگی به امور طلاب و فضلا  ؛ و کمک به مردم گرفتار و درمانده ، سپری کرد و با عزت و شکوه ، درگذشت و یادگارهای عمرانی و فرهنگی و دینی بسیار از خود به یادگار گذاشت که همه این توفیق ها را پس از الطاف خداوندی و توجهات حضرت رضا علیه السلام و همت و تلاش های بی وقفه خود ، مرهون کرامت و دعای مرحوم آیة الله میرزا موسی ، پدر بزرگوارش هست .

آیة الله میرزا حسین فقیه سبزواری نیز علاوه بر همه موفقیت ها ، این توفیق بزرگ را نیز داشت که چهار فرزندش ، به مراتب عالی علمی دست یابند و از رهگذر اجتهاد و فقاهت ، یاور دین و یار بندگان مستضعف خدا باشند .

مرحوم آیة الله حاج میرزا زین العابدین فقیه سبزواری ، مرحوم آیة الله حاج میرزا محمد باقر فقیه سبزواری ، مرحوم آیة لله حاج سید محمد جواد فقیه سبزواری و مرحوم آیة الله حاج سید محمد صادق فقیه سبزواری ، چهار فرزند روحانی مرحوم آیة الله میرزا حسین فقیه سبزواری هستند که هرکدام ، با تمام توان و ظرفیت ، راه پدر را ادامه دادند و منشأ خدمات بسیار به حوزه علمیه مشهد و قم ؛ و منشأ خدمات بسیار در عرصه های دینی و فرهنگی و اجتماعی و عمرانی شدند .

پنجمین فرزند بزرگوار مرحوم آیة الله میرزا حسین فقیه سبزواری ، یعنی استاد فرزانه و فرهمند ، جناب آقای میرزا علینقی فقیه سبزواری نیز ، به برکت کرامت جدش مرحوم آیة الله میرزا موسی ، به دعای پدرش ؛ و با اهتمام خود ، در مقام معلمی و استادی ، فرهیختگان نامدار بسیار به جامعه تقدیم کرد .

مرحوم آیة الله میرزا مهدی فقاهتی و مرحوم آیة الله میرزا حسین فقیه سبزواری ، نوادگان و نواده زادگان بسیار دیگر دارند که در رشته های مختلف دانشگاهی و تا مدارج و مقاطع عالی تحصیل کرده اند و هر یک ، در سنگری ، خدمتگزار دین و کشور و مردم هستند .

تا اینجا ، از ثمرات دو شاخه خاندانی " فقاهتی " و " فقیه سبزواری " یاد شد که منتهی به مرحوم آیة الله میرزا موسی می شوند .

مرحوم سید محمد علی حسینی ، پدر میرزا موسی ، فرزند دیگری بنام " سید اسماعیل " داشت که مرحوم آیة الله حاج میرزا حسن سیادتی ، فرزند اوست .

شاخه خاندان سیادتی نیز ، شاخه پرباری از این شجره طیبه هست و بزرگانی همچون مرحوم آیة الله حاج میرزا علی سیادتی ، مجتهد در فلسفه ؛ و مرحوم دکتر احمد سیادتی ، پدر طب معاصر اطفال در ایران و مرحوم آیة الله سید مصطفی سیادتی فرزند مرحوم آیة الله میرزاحسن سیادتی ، وابسته به این شاخه اند .

آیة الله میرزا حسن سیادتی نیز صاحب کرامات ؛ و مورد توجه و محبت شدید مریدان و مردم سبزوار بود . نماز باران مرحوم آیة الله سیادتی که سبب بارش چند روز باران بر سرزمین خشک و تفتیده سبزوار در بهار سال 1328 شد ، در منابع ثبت شده و در یاد و خاطر معاصران مانده است  .

میرزا حسن سیادتی ، از شاگردان مبرّز ؛ و برادر زاده میرزا موسی بوده است . برخورداری میرزا حسن سیادتی از کرامات ، کرامت دیگری از میرزا موسی فقیه سبزواری است .

 

سید محمد فقیه سبزواری

 

آیة الله میرزا موسی فقیه سبزواری ،  از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

 

 

فقیه سبزواری، میرزا موسی

پدر بزرگوار مرحوم آیة الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
 
 
 
میرزا موسی فقیه سبزواری
اطلاعات فردی
نام کامل میرزا موسی فقیه سبزواری
لقب علامه، آیت الله
نسب علی بن الحسین امام چهارم شیعیان
خویشاوندان
سرشناس
عبد الاعلی سبزواری (مرجع تقلید)، میرزا حسن سیادتی، احمد سیادتی (پدر طب معاصر اطفال در ایران)، میرزا حسین فقیه سبزواری (مرجع تقلید)
تاریخ تولد ۱۲۶۲ قمری برابر با ۱۲۲۴ شمسی برابر با سال ۱۸۴۵ میلادی
زادگاه سبزوار
محل تحصیل سبزوار، مشهد، سامرّاء، نجف
محل زندگی سبزوار
تاریخ وفات شعبان ۱۳۳۶ قمری برابر با خرداد ۱۲۹۷ شمسی برابر با می ۱۹۱۸ میلادی
محل دفن سبزوار، آرامگاه میرزا موسی فقیه سبزواری
شهر وفات سبزوار
اطلاعات علمی
استادان میرزا محمد حسن شیرازی (میرزای اول)، میرزا محمد تقی شیرازی (میرزای دوم)، آخوند کاظم خراسانی (صاحب کتاب کفایة الاصول)، سید اسماعیل صدر، سید محمد طباطبایی اصفهانی
شاگردان میرزا مهدی فقاهتی (از علمای سبزوار)، میرزا حسین فقیه سبزواری (مرجع تقلید)، میرزا حسن سیادتی (از علمای سبزوار)
اجازه روایت از میرزای شیرازی (میرزای اول)، میرزای شیرازی (میرزای دوم)، آخوند خراسانی
اجازه اجتهاد از میرزای شیرازی (میرزای اول)، میرزای شیرازی (میرزای دوم)، آخوند خراسانی
اجازه روایت به میرزا مهدی فقاهتی (از علمای سبزوار)، میرزا حسین فقیه سبزواری (مرجع تقلید)، میرزا حسن سیادتی (از علمای سبزوار)
اجازه اجتهاد به میرزا مهدی فقاهتی (از علمای سبزوار)، میرزا حسین فقیه سبزواری (مرجع تقلید)، میرزا حسن سیادتی (از علمای شهیر سبزوار)
تالیفات تقریرات درس میرزای اول و میرزای دوم (چاپ نشده)
سایر نخستین بار، کتاب کفایة الاصول آخوند خراسانی را در سبزوار معرفی و خود آغاز به تدریس کرد. میرزا موسی، عالمی پرهیزکار و خدمتگزار به مردم بود و بر اساس اطلاعات مکتوب در کتاب میراث اسلامی ایران، کتاب عمری پر افتخار، زندگی‌نامه فرزندش میرزاحسین فقیه سبزواری و کتاب‌های تاریخ سبزوار، صاحب کرامت و محبوب القلوب مردم و مریدان و شاگردان بوده‌است.
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسی دخالتی در امور سیاسی نداشته‌است
اجتماعی اقامه نماز جماعت، تدریس درس خارج فقه و اصول، اداره امور حوزه علمیه سبزوار و رسیدگی به امور و مشکلات مردم و کمک به مستمندان.


میرزا موسی فقیه سبزواری (۱۳۳۶–۱۲۶۲ ه‍. ق)، فقیه، مدرس، از علمای برجسته قرن سیزدهم سبزوار؛ و پدر میرزا حسین فقیه سبزواری (۱۳۰۹–۱۳۸۶ ه‍. ق) از مراجع تقلید قرن چهاردهم ه‍. ق؛ ومیرزا مهدی فقاهتی (۱۳۶۲ – ۱۳۰۵ ه‍. ق) از علمای برجسته سبزوار در قرن چهاردهم هجری قمری؛ می‌باشد.[۱][۲]

میرزا موسی، از شاگردان مبرّز میرزا حسن شیرازی (۱۳۱۲ – ۱۲۳۰ق)؛ و نخستین مدرّس و مجتهدی است که کتاب کفایةالأصولآخوند خراسانی را در حوزه علمیه سبزوار، معرفی؛ و خود شروع به تدریس کرد.[۳]

تولد[ویرایش]

میرزا موسی فقیه سبزواری، معروف به علامه میرزا موسی فقیه سبزواری [۴]، میرزا موسی حسینی سبزواری، میرزا موسی مجتهد سبزواری و میرزا موسی سبزواری، فرزند میرزا محمدعلی در سال ۱۲۶۲ قمری برابر با ۱۲۲۴ شمسی، در روستای ایزی در ۶ کیلومتریسبزوار زاده شد.[۵]

نسب میرزا موسی[ویرایش]

شاه سلطان حسین صفوی، هنگام عزیمت به مشهد، در حضرت عبدالعظیم، با دونفر از سادات عالم، به نام‌های میرزا محمد و میرزا عبدالحسین آشنا شد و آن دو را همراه خود آورد. میرزا عبدالحسین به درخواست مردم در سبزوار ماند. وی جد پنجم میرزا موسی است. نسبت میرزا موسی با بیست و نه واسطه، به شاهزاده حسین اصغریکی از فرزندان علی بن الحسین امام چهارم شیعیان منتهی می‌شود.[۶]

تحصیل در سبزوار[ویرایش]

میرزا موسی، در ۱۴ سالگی، به سال ۱۲۳۸ هجری شمسی، با کسب اجازه از پدر خود میرزا محمدعلی که از دهقانان و سادات با فضیلت بوده، عازم سبزوار شده و در مدرسه فخریّه، معروف به مدرسه مبارکه کهنه، درحجره‌ای که طبرسی، صاحب تفسیر مجمع البیان درس می‌خوانده، ساکن می‌شود و در طول ۴ سال، به مراتبی بالا نائل می‌شود.[۷]

تحصیل در مشهد[ویرایش]

در سال ۱۲۸۰ قمری (۱۲۴۲ش) در سن ۱۸ سالگی از سبزوار حرکت و به مشهد وارد می‌شود. پس از ورود به مشهد، به مدرسه عباسقلی خان که در خیابان سفلی مشهد واقع است، وارد و مشغول تحصیل می‌شود.

با استعداد عجیب و فوق‌العاده خود، در طول ۱۸ سال تحصیل علوم مختلف رایج زمان، مورد توجه و عنایات اساتید خود در حوزه علمیه مشهد قرار می‌گیرد، اما به امر پدر، به سال ۱۲۹۸ قمری (۱۲۵۹ش)مشهد را ترک و به وطن و زادگاه خود بازمی‌گردد.[۸][۹]

ازدواج در سبزوار[ویرایش]

پس از بازگشت از مشهد، تصمیم به تشکیل عائله گرفته و با یکی از خانواده‌های اصیل و نجیب و دهقان زادگان آن دوره که در شش فرسنگی سبزوار؛ و محلی به نام " داشخانه " زندگی می‌کردند، ازدواج می‌کند. این ازدواج ایجاب می‌کند که مدت دوسال در سبزوار بماند و همین اقامت اجباری، فرصت ارزنده‌ای برای فضلای سبزوار بوده‌است که از محضر ایشان، مقدمات و سطح را استفاده کنند.[۱۰]

هجرت به عراق[ویرایش]

در سال ۱۳۰۰ ق، به قصد زیارت و ادامه تحصیلات، عازم نجف و پس از زیارت اعتاب مقدسه، جهت تلمّذ از محضر میرزا محمد حسن شیرازی، عازم سامراء می‌شود.

۱۲ سال از محضر میرزای شیرازی استفاده می‌کند و مورد توجه میرزاقرار می‌گیرد. پس از فوت میرزا، به نجف می‌رود و از اصحاب خاص میرزا محمد تقی شیرازی (میرزای دوم) می‌شود.

تا سال ۱۳۲۲ق در نجف و در محضر میرزای دوم می‌ماند؛ و از آخوند خراسانی، اجازه اجتهاد دریافت می‌کند.

اهالی سبزوار درخواست مراجعت میرزا موسی از نجف به سبزوار را بهمیرزای دوم ارسال می‌کنند و به امر میرزا، به سبزوار بازمی‌گردد.[۱۱]

استادان میرزا موسی[ویرایش]

میرزا محمد حسن شیرازی، معروف به میرزای اول، سید محمد طباطبایی اصفهانی، سید اسماعیل صدر، میرزا محمد تقی شیرازی، معروف به میرزای دوم و آخوند خراسانی، معروف‌ترین اساتید میرزا موسی فقیه سبزواری، در سامرا و نجف بودند.[۱۲]

میرزا موسی، از دیدگاه آقا بزرگ تهرانی[ویرایش]

محمد محسن آقا بزرگ تهرانی، مؤلّف دو مجموعه بزرگ " الذریعة "و " طبقات اعلام الشیعة " که همدوره میرزا موسی فقیه سبزواری بوده‌است، در معرفی میرزا موسی می‌نویسد:

" هو السیّد موسی بن السیّد محمّد علیّ الحسینیّ، الشهیر بالفقیه الدّه بدنامی السبزواری؛ عالم کامل ورع تقیّ جلیل. من العلماء الأجلاّء القائمین بوظائف الشرع هناک. کان اشتغاله فی المشهد، ثمّ العتبات.

و تشرّف بسامرّاء فی نیّف و ثلاثمائة مستفیدا من بحث آیة اللّه الشیرازی-قدّس سرّه-سنین، و کان یحضر بحث العلاّمة السیّد محمّد الطباطبائی الإصفهانی و العلاّمة السیّد إسمعیل الصدر؛ و کان فی سامرّاء أیضا بعد فوت آیة اللّه سنین مستفیدا من بحث شیخنا العلاّمة میرزا محمّد تقیّ الشیرازی. ثمّ ذهب إلی سبزوار سنة ۱۳۳۲ ه‍، و کان مطاعا، مقبول القول، موثوقا به عند العامّة و الخاصّة.

و بلغنی أنّه توفّی فی شعبان سنة ۱۳۳۶ ه‍. و له ولدان عالمان جلیلان:أحدهما السیّد میرزا مهدی نزیل بمبئی، و الآخر السیّد میرزا حسین نزیل مشهد طوس؛ و من تلامیذه ملاّ حسین بن صفر علیّ الریوندی السبزواری المولود حدود سنة ۱۲۹۳ ه‍ و المتوفّی فی النجف حدود سنة ۱۳۵۰ ه‍، و کان یحضر بعد مهاجرته حدود سنة ۱۳۴۳ ه‍ إلی النجف بحث آیة اللّه النائینی إلی أن توفّی. "[۱۳]

تجلیل عبدالکریم حائری یزدی از میرزا موسی[ویرایش]

میرزا موسی سبزواری از علماء طراز اول عصر خود و از بزرگان و رجال معروف قرن سیزدهم هجری قمری می‌باشد. عبدالکریم حائری یزدی، مؤسس حوزه علمیه قم، در مقام تجلیل از علم و زهد میرزا موسی فقیه سبزواری، در اجازه اجتهادی که به میرزا حسین فقیه سبزواری داده، نوشته‌است:

«الاقا میرزا حسین دامت افاضاته نجل المرحوم المبرور رکن الاسلام العالم الورع التقی المیرزا موسی السبزواری قدس‌سره الشریف»[۱۴]

اقامه جماعت، تدریس و ارشاد مردم در سبزوار[ویرایش]

میرزا موسی فقیه سبزواری، تا زمان رحلت، زعامت حوزه و مرجعیت امور مردم سبزوار را بعهده داشته، صاحب زهد و کرامت؛ و مورد علاقه شدید مردم بوده‌است. او با تشکیل حلقه‌های درس در سطوح عالی، موفق به تربیت شاگردان نامدار بسیار شده‌است.

نخستین عالمی‌که کتاب کفایةالأصول مرحوم آخوند خراسانی را به حوزویان سبزوار معرفی؛ و خود تدریس می‌کرد، میرزا موسی فقیه سبزواری بوده‌است.

میرزا موسی صاحب کرامات بوده که در کتب مرتبط با علمای برجسته سبزوار، ثبت شده‌است.[۱۵]

کرامات میرزا موسی[ویرایش]

اواخر قرن سیزدهم هجری شمسی، در دهه چهارم قرن چهاردهم هجری قمری، بیماری وبا در سراسر ایران؛ من جمله در سبزوار، گسترش پیدا کرد.

وحشت و اضطراب، زندگی مردم را فلج کرده بود. آمار تلفات، هر روز، بیش از روز قبل، گزارش می‌شد و راه‌ها، برای رهایی از این بلای فراگیر، بسته بود جز یک راه.

از آن جا که " میرزا موسی "، مجتهدی پارسا و مورد احترام همگان بود؛ و مردم برای حلّ همه مشکلات خود به او مراجعه می‌کردند، برای نجات از بیماری وبا نیز، به او پناه بردند.

جمعیت اطراف اورا گرفتند و خواهش کردند به مصلّای سبزوار بروند و برای نجات مردم از وبای کشنده، نماز باندند و دست به دعا باید. د.

میرزا موسی پذیرفت و پس از پایان مراسم نماز و نیایش، ظرف آبی خواست، آن را متبرّک کرد و دستورداد بقیه آب ظرف را در آب انبار شهر ریختند.

گفته‌اند از آن پس، هرکس از آن آب، به قصد تیمّن و تبرّک می‌نوشید، سلامت از دست رفته را بازمی‌یافت و برای همیشه، از بیماری وبا، در امان بود.[۱۶][۱۷]

فرزندان میرزا موسی[ویرایش]

میرزا موسی، سه دختر و دو پسر داشت که هردو پسران وی، از عالمان دینی و دارای رتبه اجتهاد بودند.میرزا مهدی فقاهتی (۱۳۶۲–۱۳۰۵ ه‍. ق) از مجتهدان و مدرّسان ساکن سبزوار؛ و میرزا حسین فقیه سبزواری (۱۳۸۶–۱۳۰۹ ه‍. ق)،[۱۸] مرجع تقلید، ساکن مشهد بود.

درگذشت میرزا موسی[ویرایش]

میرزا موسی فقیه سبزواری، در ماه شعبان سال ۱۳۳۶ ه‍.ق از دنیا می‌رود. پس از درگذشت میرزا موسی، هوا تیره و تار می‌شود و ساکنان اطراف سبزوار، از دگرگونی هوا، باخبر می‌شوند که میرزا موسی درگذشته است، پیکرش را با شکوه بسیار تشییع می‌کنند و در کنار شرق شهر سبزوار به خاک می‌سپارند؛ و ازآن پس، زیارتگاه خاص و عام می‌شود.[۱۹]

آرامگاه میرزا موسی، از آثار ملی ثبت شده[ویرایش]

آرامگاه میرزا موسی فقیه سبزواری در سبزوار، از آثار ملی ثبت شده ایران؛ و مربوط به اواخر دوره قاجاراست که توسط میرزا حسین فقیه سبزواری، فرزند میرزا موسی در سال ۱۳۳۶ ه‍. ق، برابر با ۱۲۹۷ ه‍. ش، ساخته شده‌است.[۲۰]

این اثر در تاریخ ۲۴ تیر ماه ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۲۳۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران، به نشانی سبزوار، میدان کارگر، خیابان افسر، کوچه بیمه اجتماعی، به ثبت رسیده‌است.[۲۱][۲۲]

" کتابخانه عمومی آیت الله فقیه سبزواری "[ویرایش]

مدرسه علمیه محمدیه و آرامگاه میرزا موسی فقیه سبزواری، هردو از ساخته‌های میرزا حسین فقیه سبزواری، فرزند میرزا موسی در سبزوار است که به وسیله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدرسه علمیه محمدیه، تبدیل به مرکز عالی تربیت مدرّس قران کریم؛ و آرامگاه میرزا موسی، تبدیل به کتابخانه عمومی شده‌است. [۲۳][۲۴][۲۵]

پانویس[ویرایش]

  1. پرش به بالا کتاب گنجینه دانشمندان، شریف رازی، محمد، 1353، تهران، کتابفروشی اسلامیّه، جلد 5، صفحه 315
  2. پرش به بالا پایان‌نامه ی کارشناسی ارشد مریم سودایی، ۱۳۹۵ : تحقیق درشخصیت و آرای فقهای سبزوار در قرن ۱۳و ۱۲ میرشاه قاسم سبزواری ، سید جعفر سبزواری ، میرزا موسی سبزواری ، میرزا حسین علوی
  3. پرش به بالا کتاب عمری پر افتخار، ناصری و نوغانی، بورس کتاب، مشهد، 1346، صفحه 12
  4. پرش به بالا کتاب زندگی‌نامه مشاهیر ایران و جهان ، جلد 13 ، صفحه 1394 ، واحد تحقیقات مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان ، شماره دیجیتتالی 9142
  5. پرش به بالا میراث اسلامی‌ایران، دفتر هفتم، 1377، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، رساله سوم، احوال آیت‌الله سبزواری به قلم خودشان، روایت مرحوم معلم حبیب آبادی، به کوشش رسول جعفریان.
  6. پرش به بالا جلالی غلامرضا، منادی رضوان، مجله نگاه حوزه، ویژه حوزه خراسان، ضمیمه مجله حوزه، شماره 18 – 17، سال دوم، مرداد و شهریور 1375
  7. پرش به بالا کتاب عمری پر افتخار، ناصری و نوغانی، بورس کتاب، مشهد، 1346، صفحه 12
  8. پرش به بالا پایگاه موقوفه عباسقلی خان شاملو
  9. پرش به بالا پایگاه مشهد پایتخت فرهنگ اسلامی
  10. پرش به بالا میراث اسلامی‌ایران، دفتر هفتم، 1377، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، رساله سوم، احوال آیت‌الله سبزواری به قلم خودشان، روایت مرحوم معلم حبیب آبادی، به کوشش رسول جعفریان.
  11. پرش به بالا پایگاه ویکی اهلبیت
  12. پرش به بالا محمد محسن آقا بزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، جلد 17، صفحه 406، ناشر دار احیاء التراث العربی، بیروت، لبنان، 1430 هجری قمری
  13. پرش به بالا محمد محسن آقا بزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، جلد 17، صفحه 406، ناشر دار احیاء التراث العربی، بیروت، لبنان، 1430 هجری قمری
  14. پرش به بالا کتاب عمری پر افتخار، زندگی آیت‌الله میرزا حسین فقیه سبزواری، بخش اجازات اجتهاد
  15. پرش به بالا کتاب سبزوار شهر دانشوران بیدار، نوشته محمود بیهقی، صفحه 148 و 149
  16. پرش به بالا کتاب مردان علم در میدان عمل، جلد ششم، سید نعمت‌الله حسینی
  17. پرش به بالا پایگاه اطلاع‌رسانی غدیر
  18. پرش به بالا سایت فرهنگی – تبلیغی حرم مطهر رضوی
  19. پرش به بالا کتاب مردان علم در میدان عمل جلد 6
  20. پرش به بالا آرامگاه موسی فقیه سبزواری ، اثر ملی .
  21. پرش به بالا اداره میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری سبزوار
  22. پرش به بالا ویکی‌پدیا، آرامگاه موسی فقیه سبزواری
  23. پرش به بالا مرکز عالی تربیت مدرس قرآن کریم سبزوار(1)
  24. پرش به بالا مرکز عالی تربیت مدرس قرآن کریم سبزوار (2)
  25. پرش به بالا اداره کتابخانه‌های عمومی سبزوار

منابع[ویرایش]

  1. کتاب میراث اسلامی‌ایران، دفتر هفتم، ۱۳۷۷، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، رساله سوم، احوال آیت‌الله سبزواری به قلم خودشان، روایت مرحوم معلم حبیب آبادی، به کوشش رسول جعفریان. صفحهٔ ۷۱.
  2. غلامرضا جلالی، مجله نگاه حوزه، ویژه حوزه خراسان، ضمیمه مجله حوزه، شماره ۱۸ – ۱۷، سال دوم، مرداد و شهریور ۱۳۷۵
  3. کتاب مکارم الاثار، محمد علی معلم حبیب آبادی، متولدین ۱۳۰۹ هجری قمری.
  4. کتاب گنجینه دانشمندان، شریف رازی محمد، کتابفروشی اسلامیه، تهران، ج ۵، صص ۳۲۶ – ۳۱۶
  5. کتاب عمری پر افتخار، یا زندگی‌نامه آیت‌الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری، ناصری و نوغانی، مشهد، ۱۳۴۶، بورس کتاب.
  6. کتاب سیمای سبزوار، سرزمین سربداران، تألیف محمد ابراهیم احمدی ، انتشارات نبوغ، قم، ۱۳۷۵، صفحهٔ ۱۵۶
  7. کتاب سبزوار شهر دانشوران بیدار، نوشته محمود بیهقی، صفحه ۱۴۸ و ۱۴۹
  8. کتاب مردان علم در میدان عمل، جلد ششم، سید نعمت‌الله حسینی
  9. محمد محسن آقا بزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، جلد ۱۷، صفحه ۴۰۶، ناشر دار احیاء التراث العربی، بیروت، لبنان، ۱۴۳۰ هجری قمری

پیوند به بیرون[ویرایش]

شهر سبزوار

 

شهر سبزوار

شهر سبزوار(بیهق)با ورود لشکر اسلام به خراسان،مذهب تشیع را پذیرفت و بر عظمت و ارزش خود افزود.مولف«مرآت البلدان»در این مورد می نویسد:

«اهالی سبزوار همیشه نسبت به آل علی علیه السلام کمال ارادت را داشته اند.»

در خصوص جایگاه علمی این شهر همین بس که علمای بزرگی چون محقق سبزواری،حکیم حاج ملا هادی سبزواری و میرزا حسین فقیه سبزواری از این دیار برخاسته اند و خدمات شایان را به مذهب و جهان تشیع نموده اند

سیمای سبزوار  (سرزمین سربداران)

محمد ابراهیم احمدی

قم

نشر،نبوغ

1375

 

http://www.ghadeer.org/Book/297/42455