قتلگاه ، مغتسل الرضا و مقبره شیخ طبرسی ،
در پیشینه باغ رضوان .
نوشته استاد کاظم شانه چی
پژوهش و تدوین :
سید محمد فقیه سبزواری
فرمت : pdf
منبع : نامه آستانقدس ، آذر 1340 ، شماره 9
نمایی از مقبره سابق شیخ طبرسی ، ابتدای خیابان طبرسی مشهد ، در جوار باغ رضوان ، سال 1340 شمسی
عکس هوایی
موقعیت مزار آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری و آیة الله العظمی محمد تقی آملی در صحن رضوان در جوار مزار مرحوم شیخ طبرسی در حرم شریف حضرت ثامن الائمة علی بن موسی الرضا علیه السلام
( برای تماشای عکس در اندازه بزرگتر روی عکس کلیک کنید )
موقعیت مزار آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری و آیة الله العظمی محمد تقی آملی با نشانک قرمز رنگ در کنار مزار شیخ طبرسی در صحن رضوان در محدوده بست طبرسی حرم مطهر حضرت رضا علیه السلام مشخص شده است .
برای دیدن عکس در اندازه بزرگتر روی آن کلیک کنید
از باغ حمیدبن قحطبه تا غسلگاه و قتلگاه و تا قبرستان و باغ رضوان و تا صحن رضوان
تصویری از مکانی که به همت آیة الله مرحوم فقیه سبزواری تبدیل به باغ رضوان شد .
تصویری از باغ رضوان که در سال 1354 بمنظور توسعه حریم رضوی تخریب و تبدیل به صحن شد
تصویری از صحن رضوان که با نشانه قرمز رنگ مشخص شده است . گنبد سمت چپ نشانه قرمز رنگ ، مزار شیخ طبرسی و محل نشانه قرمز رنگ مزار مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری و مزار آیة الله العظمی حاج شیخ محمد تقی آملی است .
برای دیدن عکس رنگی در اندازه بزرگتر ، روی آن کلیک کنید
قصه‌اي کهن از يک قبرستان قديمي در مشهد ، باغ رضوان سابق و صحن رضوان فعلی
شهر مشهد به سبب موقعیت جغرافیایی و برخورداری از منابع زیرزمینی فراوان چون قنات های رکن آباد، الندشت، سناباد و... در روزگار قدیم باغ های فراوانی داشته است
از همین جهت، حتی هسته اولیه شهر مشهد نیز بر گرد باغی به نام باغ حمید بن قحطبه، محل دفن حضرت رضا(ع) شکل گرفت. باغات شهر مشهد در قرن های متمادی پابرجا و آباد بودند، تا اینکه در قرن حاضر با تغییر کاربری یکی پس از دیگری از قاب تصویر شهر مشهد و به طبع آن از یادها رفتند.
یکی از باغ ها قدیمی و بنام شهر مشهد، باغ رضوان نام داشت که در نزدیکی حرم رضوی شکل گرفته بود. پیش از گسترش این باغ، قبرستان بزرگی در این منطقه وجود داشت که در گذر زمان تبدیل به همین باغ شده است.
در ابتدا باغ رضوان با همت مرحوم آیت الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری، از علمای برجسته شیعه در سال 1330 خورشیدی رونق گرفت. با آغاز این حرکت اراضی متروک اطراف با کاشت درخت و گلکاری جای خود را به مناظر سبز و زیبا داد. باغ رضوان با مساحت 16 هزار متر مربع شکل گرفت.
آیت الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری مدرسه ای با 150 اتاق برای تحصیل علوم اسلامی ساخت و در اختیار طلاب قرار داد. و همین مسئله باعث شد که این باغ به نقطه تلاقی زیبایی طبیعی و معرفت دینی تبدیل شود. به نوعی وجهه تسمیه نام این باغ هم با همین مسئله در پیوند است؛ از آنجایی که در این باغ بزرگان دین و ادب دفن می شدند، این باغ به نام "باغ رضوان" که اشاره به معنای بهشت تلمیحی بعد از مرگ مومنان داشت، معروف گردید.
گفتنی ست؛ در ضلع شمالی یا پشت باغ، محلی با سابقه تاریخی به نام «چهارشنبه بازار» وجود داشته که مردم و به ویژه بازاریان برای خرید و فروش اجناس گوناگون در آنجا حضور می یافتند.
باغ رضوان در سال 1354 در نتیجه اجرای طرح عظیم فلکه حضرت تخریب شد.
از مجموعه دانشنامه جامع مشهد
تصویری از صحن باغ رضوان از آثار مرحوم فقیه سبزواری که در سال 1354 مشمول طرح توسعه حریم رضوی شد
تصویری از صحن باغ رضوان از آثار مرحوم فقیه سبزواری که در سال 1354 مشمول طرح توسعه حریم رضوی شد
علامه بزرگوارامین الاسلام ، ابوعلی فضل بن حسن طبرسی از جمله اندیشمندان نادری است كه هر چند در دانشهای رایج عصر خویش خبره بود، منزلت او در تفسیر، تمام ابعاد و جوانب علمی اش را تحت شعاع قرار داده ، وی را به مثابه مفسری سترگ در دنیای دانش و معرفت كرد. در این نوشتار بر آنیم كه به گوشه هایی از زندگی هفتاد و نه (یا هشتاد) ساله گوشه هایی از زندگی هفتاد و نه (یا هشتاد) ساله این مفسر قرآن و پیشوای مفسران بپردازیم .
او به سال 468 ق ( یا 468 ق .(207)) دیده به جهان گشود و حسن بن فضل طبرسی پدر طبرسی پدر آن عزیز، او را ((فضل )) نامید.(208)اصل و منشاء ((فضل بن حسن )) طبرسی ((تفرشی )) بوده و . . .
ابوعلى فضل بن حسن طَبْرَسى مشهور به شیخ طَبَرسى ، از مشاهیر گرانقدر مدفون در باغ رضوان
ابوعلى فضل بن حسن طَبْرَسى ملقب به امين الاسلام و مشهور به شيخ طَبَرسى از علماى بزرگ شيعه و مفسّر قرآن در سده هاى پنجم و ششم قمرى است. وى در سال 470 هجرى قمرى در شهر طَبْرَس ( بين کاشان و اصفهان ) يا تفرش زاده شده اما عمده عمرش را در مشهد گذرانده است. شيخ طبرسى صاحب چند تفسير بر قرآن كريم است كه از آن ميان تفسير مجمع البيان وى شهرت بيشترى دارد. شيخ در سال 523 قمرى از مشهد به سبزوار رفته و در سال 548 كه معاصر فتنه قوم تركمانِ غُز در خراسان بوده در گذشته، يا به دست آن قوم مهاجم كشته شده است، بدين سبب در بعضى منابع از وى با عنوان شهيد هم ياد شده است. گويا جسد شيخ را در همان زمانِ درگذشت به مشهد منتقل كرده و در يكى از گورستانهاى محترم مجاور حرم حضرت رضا، مشهور به « قتلگاه » و « مغتسل الرضا » يا « غسلگاه » دفن كرده اند. اين محل در قرون بعدتر تنها به قتلگاه شهرت يافته و پس از احداث فلكه پيرامون حرم ( 1308 ـ 1312 ش ) و خيابان طبرسى، قبرستان مزبور تسطيح شده و بعداً در بخشى از آن صحنى به نام رضوان احداث گرديده كه در مشهد به باغ رضوان شهرت يافته است.
نوشته اند كه زمين غسلگاه مشهد را حضرت رضا عليه السلام از محل اُجرت كتابت قرآن كريم خريده و وقف بر قبور مؤمنين و مؤمنات كرده است. ظاهراً همين گورستان پس از قتل عام مردم مشهد توسط لشكريان عبد المؤمن خان ازبك در سال 997 قمرى و دفن اجساد ايشان در محل غسلگاه، به قتلگاه شهرت يافته است. رواج عموى اصطلاح قتلگاه عمدةً از اواخر قرن يازده قمرى براى گورستان مزبور ( واقع در شمال حرم ) روى داده است. با توجه به وجود مدفن شيخ در قبرستان قتلگاه، پس از احداث خيابان شمالى حرم ( در زمان رضا شاه پهلوى ) خيابان مزبور به نام « طبرسى » نامگذارى شده كه يكى از خيابانهاى مهم و مركز شهر مشهد است. گرچه باغ رضوان ضمن توسعه حريم حرم در سال 1370 تخريب شده اما گور شيخ با تزريق بتون بر اطراف آن جا به جا و بناى جديدى براى آن ساخته شده است. اينك مقبره شيخ طبرسى در فضاى شمالى حرم واقع در ابتداى خيابان طبرسى بر جا و محترم است
http://www.modiryar.com/books-management/4190-1390-03-09-03-16-08.html
نیمه دوم قرن پنجم و نیمه اول قرن ششم هجری، از دوران درخشان علم و ادب ایران است. این عصر، یکی از اعصار تابناک و برجسته مذهب تشیع است. تا آن روز، جز چند گاهی در گیراگیر قدرت آل بویه، هیچ گاه شیعیان بدین میزان، از نعمت آزادی، امنیت و آسایش برخورداری نیافته بودند. در این دوره، در همه شئون اجتماعی ایران، ترقی پدید آمد و شیعه نیز، پا به پای این پیشرفت ها، گام برمی داشت و . . . .
زندگی ، شخصیت ، آثار ، خدمات ، استادان و شاگردان حضرت آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری ( ره ) 1386 - 1309 هجری قمری . مشهد .