آرامستان گلشور مشهد ، از خدمات مرحوم آیة الله العظمی فقیه سبزواری

 

پارک امت ، جایگزین آرامستان گلشور مشهد

 

آرامستان گلشور مشهد ، از خدمات مرحوم آیة الله العظمی فقیه سبزواری

پژوهش و تدوین :

سید محمد فقیه سبزواری

دانلود با فرمت : word

دانلود با فرمت : pdf

تلگرام

https://t.me/faghih_e_sabzevari/7317

https://t.me/faghih_e_sabzevari/7318

 

سید عبدالرسول رحیم زاده (روغنی) ، بانی آرامستان گلشور مشهد

 

سید عبدالرسول رحیم زاده (روغنی) ، بانی آرامستان گلشور مشهد 

" یکی از خدمات مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری ، به شهر مشهد ، به ساکنان و زائران ، احداث آرامستانی بود نزدیک به 37 هکتار در گلشور ، در منطقه کوی طلاب . این آرامستان زمانی بنا به تصمیم و اراده مرحوم فقیه سبزواری احداث شد که مشهد ، فاقد آرامستان عموومی بود .

بانی این اقدام خیر ، مرحوم سید عبدالرسول رحیم زاده ، معروف به روغنی ، از اعیان و متمولین اصفهان و از مریدان مرحوم فقیه سبزواری بود که ماجرایش را می خوانید "  :

آرامستان گلشور ، هم اکنون ، تبدیل به بوستان شده است .

سید عبدالرسول رحیم زاده (روغنی) فرزند سید عبدالرحیم در سال 1255ش در اصفهان و در خانواده ای تاجر به دنیا آمد. وی همراه پدر و برادران خود تا 16 سالگی در امور تجارت محصولات کشاورزی و دامداری فعالیت می کرد.

او در سن 16 سالگی برای تجارت به کشور شوروی سابق مهاجرت کرد و به اتفاق دایی های خود به فعالیت در زمینة تجارت کالا بین ایران و شوروی اقدام کرد. مدت اقامتش در شهر باکو در کشور شوروی سابق نزدیک به 36 سال به طول انجامید و در آنجا معروف به رحیم اُف(رحیم زاده)گردید. در این مدت دو بار به زادگاه خود برگشت. مرتبة اول برای ازدواج با دختر عمویش و مرتبة دوم برای بررسی موقعیت های کاری و بازدید از اصفهان بود. نامبرده قبل از انقلاب 1917 شوروی تمام مایملک خود را به اصفهان انتقال داد و خود نیز عازم این شهر گردید. با پیشنهاد وی و تصویب حکومت وقت، کارخانه ریسندگی رحیم زاده را به سال 1312ش در اصفهان تأسیس کرد که در آن 493 نفر مشغول به کار شدند. هیأت مدیرة این کارخانه را آقایان سید عبدالرسول رحیم زاده، حاجی سید محمد کتابی و حاجی میرزا جعفر فولادی تشکیل می دادند.سید عبدالرسول رحیم زاده در همة امور از جمله صنعت، کشاورزی، فرهنگی و اجتماعی فعال بود و اقدامات زیادی دراین امور انجام داد و این امر موجب گردید که در سال 1326ش حکومت وقت یک قطعه مدال درجه یک همایونی به ایشان اهداء نماید.

از اقدامات عام المنفعة وی می توان به موارد زیر اشاره کرد: 1- تأسیس بیمارستان رحیم زاده در سال 1326ش در زمینی به وسعت 12000متر مربع با چهار طبقه ساختمان شامل بخش های رادیولوژی، آزمایشگاه، داروخانه و ... . با توجه به اینکه در آن موقع در ایران بیماری کچلی شایع بود، ایشان دستگاهی برای درمان این بیماری برای مرکز خریداری کرده بودند. این بیمارستان توسط عبدالباقی طبیب و چند پزشک آلمانی اداره می شد. شایان ذکر است که این بیمارستان هم اکنون با تغییر نام به نام بیمارستان امیرالمؤمنین در خیابان احمدآباد اصفهان دایر است؛2-تأسیس شرکت برق اصفهان؛ 3- ساخت حمام در روستای مدیسه به سفارش آیت الله سید ابوالحسن مدیسه ای اصفهانی؛ 4- ساخت مدرسه و حمام در روستاهایی که مالکیت داشت از جمله روستای هومان کرون؛ 5- احداث پل کله و پل فلاورجان بر روی رودخانه زاینده رود؛ 6- احداث حمام صحت( در بازار اصفهان- کوچه خیاط ها) و حمام عافیت ( در خیابان عافیت)؛ 7- احداث مسجد رحیم زاده در خیابان احمدآباد.

سید عبدالرسول فردی دانش دوست بود و ارتباط محکمی با علما و حوزه علمیه ها داشت چنانکه وجوه هاتی برای مدارس علمیه و طلاب در نظر گرفته بود و حتی در وصیت نامه خود نیز نگاشته بوده که از ثلث مالش هزینه آب و برق چهارده مدرسة علمیة در نجف اشرف را برای مدت 20 سال پرداخت کنند. اینگونه خیرات وی مورد تأیید علامه بزرگوار شیخ آقا بزرگ تهرانی نیز هست به طوری که در مقدمه «التبیان فی تفسیر القرآن» می نویسد: « المحسن الصالح السید عبدالرسول الروغنی الشهیر من تجار اصفهان و هو من المؤثرین و اهل الخیر و کانت له بعض المبرات یجریها علی یدنا فی النجف الاشرف».

ایشان همچنین به درخواست آیت الله سبزواری مبنی بر اینکه در مشهد مقدس اهالی و زوار از جهت گورستان در مضیقه می باشند دو قطعه زمین به وسعت 367500 متر مربع جهت دفن رایگان اموات خریداری نمود.

وی در زمینه فعالیت های علمی فرهنگی خود اقدام به چاپ کتابهایی از جمله «زادالمعاد» علامه مجلسی، «نهج البلاغه»، «نهج الفصاحه»، «مفاتیح الجنان» و ... و توزیع رایگان آنها بین حوزه های علمیه و طلاب علوم دینی و مردم نمودند. ولی شاید مهم ترین اقدامی که در این زمینه انجام داده ، مساعدت مالی ایشان جهت چاپ و توزیع تفسیرالبیان نوشته عالم بزرگوار شیخ طوسی بوده باشد. حاج میرزا علی آقای شیرازی در پایان جلد اول این تفسیر پیرامون علل طبع این کتاب نفیس چنین نگاشته است که: شخصی در اصفهان به ایشان(سید عبدالرسول) گفته بود ختمی چهل روزه گرفتم به قصد زیارت امیر مؤمنان علیه السلام در رؤیا، چهل روز سرآمد و حاجت بر نیامد تجدید نمودم، در شب آخر به زیارت آن حضرت علیه السلام رسیدم پس از عرض حاجت آن حضرت به من فرمودند به سید عبدالرسول روغنی بگو به همراهی شیخ شیرازی تفسیر تبیان را به طبع برساند. شیخ شیرازی را به حقیر تطبیق نموده، امر فرمودند در مقام برآمده. به توفیق مسب الاسباب این امر خطیر به انجام رسید.

سید عبدالرسول رحیم زاده، سرانجام در تاریخ26 اردیبهشت1339 دارفانی را وداع گفت و در تخت فولاد اصفهان تکیة ملک( گلستان شهدا ) مدفون شد.

 

http://takhtefoulad.ir/TakhteFoolad/Pages/Mashahir.aspx?ItemId=1584

 

قبرستان قتلگاه یا غسلگاه مشهد کجاست؟

 

 

قبرستان قتلگاه یا غسلگاه مشهد کجاست؟
 
مجید برزگر

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
در زمان های گذشته و تا قبل از تاسیس بلدیه (شهرداری)در شهرهای بزرگ،هر محله ای قبرستان مخصوص به خود را داشت که مردم آن محله مرده های خود را در آن دفن می کردند. با پیشرفت شهرها و شهرنشینی و افزایش جمعیت و تاسیس شهرداری به خصوص از زمان رضا شاه پهلوی، دفن مردگان فقط در قبرستان عمومی شهرها انجام گرفت و قبرستان های محله ها برچیده شدند.مشهد یکی از بزرگ ترین شهرهای زیارتی دنیاست که از گذشته های دور  زائرینی داشته که برای زیارت امام رضا (ع) به این شهر می‌آمدند. این شهر قدیمی و تاریخی، قبرستان‌های  تاریخی هم دارد که بعضی از آنها قدمتی 1200 ساله دارند. از جمله قبرستان های قدیمی شهر مشهد، می توان از قبرستان های قتلگاه یا غسلگاه (که مفصلا توضیح داده خواهد شد)، قبرستان میر (در شرق محله قدیمی نوغان که در حال حاضر انباری متعلق به آموزش و پرورش و فضای سبز شهرداری شده)، قبرستان گلشور (در محله طلاب که در حال حاضر فضای سبز و پارک امت است) نام برد که در حال حاضر دیگر وجود ندارند. 
با بسته شدن قبرستان های محله ها، قبرستان گلشور در محله طلاب مشهد، قبرستان عمومی آن شهر شد. علت نامگذاری گلشور به سبب غسالخانه‌ای بود که مردم محلی به جای مرده شور خانه، به آن می گفتند گل شور .  این قبرستان تا سال 1355 که بهشت رضا آماده شد، قبرستان عمومی شهر بود و پس از آن متروکه شد و در حال حاضر تبدیل به فضای سبز شده و به نام پارک امت شناخته می شود.قبرستان قتلگاه یا غسلگاه، قبرستانی است به قدمت تاریخ که در آن افراد سرشناس و نام آشنا و همچنین افرادی که مانند امامشان غریب و نا آشنا بودند، آرامیده  اند؛ از مشهدی گرفته تا زائرینی که در مشهد فوت کرده‌اند یا شوق خاکسپاری در کنار حرم امام هشتم را داشته اند. 
قبرستان قتلگاه یا غسلگاه یکی از قبرستان های شهر مشهد بود که در ضلع شمالی آستان قدس رضوی قرار داشت. علت نام گذاری آن به قبرستان غسلگاه  این بوده که امام رضا در این مکان غسل داده شده اند. این مکان در اصل جزیی از باغ حمید ابن قحطبه بوده که امام رضا (ع) هنگام ورود به سناباد در آنجا ساکن شدند. اعتماد السلطنه، وزیر ناصرالدین شاه قاجار،  می نویسد که در وسط قبرستان قتلگاه، خانه ای است معروف به تکیه بکتاشی ها که می گویند در اصل همان خانه حمید ابن قحطبه بوده که حضرت در آن منزل داشته. بنا بر روایت ها زمین غسلگاه را امام(ع) از محل اجرت کتابت قرآن خریده و وقف بر قبور مسلمانان کرده بودند. اما روایت دوم درباره وجه تسمیه قبرستان قتلگاه آنگونه که در کتاب منتخب التواریخ محمد هاشم ابن محمد علی الخراسانی آمده، قتل عام مردم مشهد توسط ازبک ها در زمان عبدالمومن خان ازبک در سال 997 قمری بوده. در آن زمان شهر در محاصره عبدالمومن خان،پسر عبداله خان ازبک قرار گرفته بود و تیری از سوی مردم به سویش پرتاب می شود و او را خشمگین  می کند، چندان که دستور قتل عام می دهد. نوشته اند که کشتار به حدی وسیع بوده که از حرم خون جاری شده بوده و در عالم آرای عباسی و منتخب التواریخ بدان اشاره شده است.
هنوز اگر بفشارند خاک مشهد را سفینه از شط خون تا به کربلا برود
این قبرستان تا زمان رضا شاه دایر بوده و پس از آن تعطیل شد و اجازه دفن در این قبرستان داده نشد. در سال های 1308-1309 در زمان نیابت و تولیت محمد ولی خان اسدی به دلیل ساخت و توسعه حرم، نخستین میدان یا به قول مشهدی ها فلکه حضرت و خیابان کشی اطراف آن انجام شد که باعث تخریب قبرستان قتلگاه شد و قسمتی از آن در فلکه حضرت قرار گرفت و بقیه قبرستان را هم دیوار و نرده کشیدند و مسطح کردند و درختان زیادی در آن کاشتند و به صورت باغ بزرگی در آمد و معروف شد به باغ رضوان که البته این نام سابقه تاریخی ندارد و صرفا چون توسط متصدیان آستان به این نام خوانده می شد، معروف شد به باغ رضوان. بعد از احداث این باغ ، آن را به وزارت فرهنگ دادند که وزارت فرهنگ هم در آنجا دبستان غزالی را تاسیس کرد. در سال 1330 حاج میرزا فقیه سبزواری، با توافق و رضایت تولیت آستان قدس، دوباره این قبرستان را زنده کرد و طرحی بزرگ مانند صحن حرم  ساخت به نام صحن رضوان که در آن مدرسه ای برای طلاب و حجره هایی برای دفن خانوادگی و افراد ثروتمند بود و در میان صحن هم قبرهای چند طبقه برای دفن دیگر مردگان در نظر گرفت.  در سال 1353 و در زمان تولیت عبدالعظیم ولیان، باز حرم گسترش یافت و با احداث فلکه بزرگ تر این باغ هم خراب شد. تنها یادگار از این قبرستان قدیمی، مقبره طبرسی است که در حال حاضر در ضلع شمالی حرم در ابتدای خیابان طبرسی قرار دارد. مقبره طبرسی در زمان توسعه حرم و طرح زیر گذر سال 1370 با تزریق بتن در اطراف آن 200 متر جابه جا شده و در محل فعلی قرار گرفته است.
 
 

زندگی مرحوم فقیه سبزواری به قلم آیة الله حاج سید مصطفی سیادتی (6)

زندگی مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری به قلم آیة الله حاج سید مصطفی سیادتی فرزند مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسن سیادتی پسرعموی مرحوم فقیه سبزواری

( 6 )

در کتاب عمری پرافتخار ، تحت عنوان خدمات ارزنده و آثار وجودی مرحوم ٌیة الله فقیه سبزواری مطالبی نوشته است که خلاصه آن ها این است :

آثار وابنیه خیریّه ای که به همت و نظر شخصی ایشان تهیه شده و یا به دستور و کمک های معظم له ساخته شده است :

1 – چون قبرستان های اطراف مشهد پرشده و جایی برای دفن اموات نبود و مردم از این حیث در مضیقه بودند ، مرحوم فقیه سبزواری از مرحوم حاج سید عبدالرسول روغنی اصفهانی که از ارادتمندان او و مردی ثروتمند و متدین بود خواستند تا در این باره همتی کند . آن مرد خیراندیش هم درسال 1371 هجری قمری برابر با 1331 هجری شمسی فطعه زمینی به مساحت تقریبی پانصد هزار متر از اراضی حسین آباد گلشو را خریده و در اختیار مرحوم فقیه سبزواری قرار داد . ایشان هم آن را به دفن اموات اختصاص داد و در اختیار عموم مسلمین قرار دادند .

مرحوم حاج سید عبدالرسول روغنی از رجال با عنوان و . . . .

ادامه نوشته

زندگی ، شخصیت ، آثار و خدمات مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری (ره ) 21

 

زندگی ، شخصیت ، آثار و خدمات مرحوم آیة الله العظمی

حاج میرزا حسین فقیه سبزواری (ره ) ۲۱

خدمات ارزنده و آثار وجودی مرحوم فقیه سبزواری (۲)

مدرسه کوچک باغ رضوان  ، تکمیل بنای درمانگاه رازی ، خانه های سیل زدگان ،

مسجد بهار ، کوی طلاب ، مدرسه محمدیه ، بنای شبستان بزرگ مسجد جامع سبزوار ،

بنای مدرسه کوته یا کویته پاکستان

5 – مدرسه کوچک باغ رضوان

این همان مدرسه ای است که قبلا به آن اشاره شد و . . .

 

ادامه نوشته

زندگی ، شخصیت ، آثار و خدمات مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری (ره ) 20

 

زندگی ، شخصیت ، آثار و خدمات مرحوم آیة الله العظمی

حاج میرزا حسین فقیه سبزواری (ره ) ۲۰

خدمات ارزنده و آثار وجودی مرحوم فقیه سبزواری (۱)

آثار و ابنیه خیریه ای که به همت و نظر شخصی ایشان تهیه شده و یا به دستور و کمک های معظم له آماده شده است ، عبارتند از : . . .

ادامه نوشته