سیره رمضانی مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری ( ره )
سیره رمضانی مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری ( ره )
سیره رمضانی مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری ( ره )
یکی از توفیقات ؛ و از دلخوشی های مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری ، که هجمه ناگواری ها و ناسازگاری های محیط و روزگار را برایش تحمل پذیر می کرد ، چهل سال امامت جماعت نماز صبح ، سحرگاهان در رواق بالاسر مضجع شریف حضرت رضا علیه آلاف التحیة والثناء بود و همانجا بود که پیش از هر سپیده دم ، به مشکلات و خواسته های طلاب ، زائران و مجاوران رسیدگی می کرد .
با بهره گیری از حافظه قوی ، آیاتی از قران را تلاوت می کرد ، زیارت می کرد ، دعا می کرد و سپس می رفت تا خورشید طلوع کند و او آماده شود برای شروع یک روز دیگر . روزی از جنس روزهای همیشگی پراز تلاش و خدمت .
نماز ظهر و عصرش را ؛ و نماز مغرب و عشارا ، در شبستان خودش ( شبستان سبزواری ) در مسجد گوهرشاد ، امامت می کرد و این برنامه ، نزدیک به چهل سال بدون وقفه ادامه داشت .
ماه مبارک رمضان اما ، برنامه تغییر می کرد و برنامه خاصی داشتند که منحصر به خودشان بود . نماز مغرب و عشارا ، اول وقت و پیش از افطار ، در جامع گوهرشاد اقامه و امامت می کردند و می رفتند برای افطار .
روزهای رمضان ، پس از نماز ظهر و عصر که در ایوان مقصوره مسجد گوهرشاد اقامه و امامت می کردند ؛ منبر می رفتند و بیشتر ، ساختار منبرشان تفسیرقران کریم بود .
در آن روزگار ، حتی منبر رفتن یک امام جماعت عادی و معمولی ، کسر شأن بود تا چه رسد به این که مجتهد ، فقیه و مرجع تقلید هم باشد . اما مرحوم فقیه سبزواری با علم به این موضوع که وعظ و سخنرانی عمومی برای مخاطبان و پامنبری ها ، توسط مجتهد و مرجع تقلید مرسوم و سنّت نبود ، به وظیفه ای که تشخیص داده بود ، عمل می کرد و همین ساختار شکنی و سنت شکنی ، سبب شده بود که جمعیت زیادی هر روز ماه مبارک رمضان برای شنیدن سخنرانی های عمیق و جذاب و دلنشین و اثرگذار مرحوم فقیه سبزواری ، در ایوان مقصوره مسجد گوهرشاد اجتماع کنند و چون در دهه سی شمسی ، هنوز بلندگو وارد ایران نشده بود ، علاقمندان سعی می کردند در ردیف های نزدیک به منبر جلوس کنند تا صدای مرحوم فقیه سبزواری را واضح تر و شفاف تر دریافت کنند و همین امر باعث شده بود که محل نشستن در ردیف های نزدیک تر به منبر ،بین مأمومین و مستمعین ،خرید و فروش شود . 1
در ارتباط با وعظ و خطابه مرحوم فقیه سبزواری در کتاب عمری پرافتخار آمده است که :
" مرحوم فقیه سبزواری ، گاهی هم مردم را از طریق وعظ و خطابه ، ارشاد می کردند و شب ها و روزهای حساس ، مانند شب های قدر و تاسوعا و عاشورا و اربعین ، منبر تشریف می بردند و مستمعین را با بیانات گرم خود ، مستفیض می فرمودند . در بعضی از سال ها ، در روزهای ماه مبارک رمضان ، بعد از نماز برای مردم تفسیر می گفتند و جمعیت بسیاری برای استفاده از منبر و مطالب ایشان ، اجتماع می کردند . " 2
مرحوم آیة الله محمد واعظ زاده ، در مصاحبه ای با پایگاه رجا نیوز ، به اهمیت منبرهای مرحوم فقیه سبزواری اشاره می کنند آنقدر مهم که مخالفانش هم مستفیض می شدند :
" او ماه رمضان در ایوان ، ظهرها نماز میخواند بعد منبر می رفت ، منبر مفصل ، خیلی منبر مهمی داشت، کسانی هم که با او مخالف بودند ، از منبرش بهره می بردند. " 3
یکی از برنامه های مرحوم فقیه سبزواری در شب های 19 ، 21 و 23 در ماه مبارک رمضان ، اقامه صد رکعت نماز به جماعت در مسجد گوهرشاد بود و پس از آن ، به منبر رفتن برای اجرای آیین خاص شب های قدر . سخنرانی در رابطه با فضیلت های شب قدر و ارزش های احیاء و نهایتا برگزاری سنت قران بر سرگرفتن ، ذکر مناقب حضرت مولی الموحدین علی علیه السلام و ذکر مصیبت ضربت خوردن بر سر امیرالمؤمنین در شب نوزدهم و ذکر مصیبت شهادت مولا در شب بیست و یکم .
تنها نوار چند دقیقه ای که از مرحوم فقیه سبزواری ، به یادگار مانده ، مربوط به یکی از شب های قدر سالی از سال های پایانی عمرشان است که سوره قدر را تفسیر فرموده اند و در پایان ، به ذکر مصیبت شهادت مولا علی پرداخته اند .
قدرت مدیریت مجالس عمومی ، تسلط و احاطه بر جناح های مختلف و متعدد جمعیت ، گرمی و گیرایی صدا ( بدون بلندگو و جلوه های ویژه صوتی ) ، شیوایی کلام ، رسایی بیان ، بودن در مقام اجتهاد و مرجعیت و استناد درست به آیات و روایات ، شناخت درست زمانه و جامعه و نیازها ، نقل حکایاتی که خود شاهد ماجراهایش بوده و یا از افراد موثق شنیده ، اعتماد مخاطب به درستی مطالب و جاذبه ها و انگیزه های دیگر ، از جمله عواملی بوده اند که مریدان و حتی مخالفان را به مجلس خطابه اش سوق می داده تا فیض برند و نشنیده های شنیدنی و مفید را از زبان مجتهد و مرجعی دلسوز و پرجنب و جوش و پر آوازه بشنوند .
آیة الله حجت هاشمی خراسانی ، از شاگردان برجسته مرحوم فقیه سبزواری ، که خود از مستمعین و علاقمندان منبرها و خطابه های استادش بوده ، در خاطرات خود و در زندگی نامه مرحوم فقیه سبزواری نوشته اند :
" در مسجد گوهرشاد امام جماعت بود و در ایّام ماه مبارک ، بعد از نماز ظهر و عصر ، در ایوان مقصوره منبر می رفت و شب های احیاء ، صد رکعت نماز با جماعت می خواند و بعد ، منبر می رفت و جماعت بسیار ، مستمع سخنان دلربایش بودند ؛ و کلامش جلا دهنده قلوب ؛ و صفا بخش ارواح بود .
و از منابر وی ، نود منبر ، در نزد نگارنده ، ثبت و ضبط است که در سه سال ، پای منبر حضرتش بودم و گفتار اورا می نوشتم و ای کاش ، همه ساله پای منبر او بودم .
و چون او ، اوستادی خوش بیان و نکته سنج و جدی جز استاد حجة الحق ادیب نیشابوری ندیدم و از این دو استاد ، رموز استادی و تدریس و نیکو بیانی و شیرین زبانی را یادگرفتم و صاحب ذوق سلیم و طبع مستقیم شدم و هریک در فن خود ، بوالعجب بود و چشم روزگار چون آن ها نخواهد دید و چنان است که ابو طیب متنبّی گفته :
مضت الدهور و ما اتین بمثله
و لقد اتی فعجزن عن نظراته " 4
سید محمد فقیه سبزواری
------------------------
1 - موضوع خرید و فروش جایگاه های نزدیک به منبر را ، مرحوم پدرم آیة الله حاج سید محمد صادق فقیه سبزواری که خود از مستمعین ثابت قدم منبرهای پدر بزرگوار خود و شاهد موضوع بوده ، برایم نقل کردند و ضمنا می گفتند که مرحوم آقا به منزل که می آمدند ، به اهل منزل می فرمودند که آقا میرزا صادق ، از مریدها و مشتری های منبرهای من هستند و می بینم که هر روز ، نزدیک به منبر ، حضوردارد و خوب گوش می کند حرف هایم را .
2 - صفحات 84 تا 89 ، کتاب عمری پرافتخار ، خاطرات زندگانی حضرت آیة الله العظمی فقیه سبزواری ، حسین نوقانی ، محمد ناصری ، بورس کتاب ، مشهد ، 1346
3 - رجا نیوز
4 - کتاب مرآة الحجّة ، شرح حال حجت هاشمی و اساتید ، صفحه 130 تا 145
نویسنده : ابو معین حمیدالدین حجت هاشمی خراسانی
مؤسسه نشر و مطبوعات حاذق
تاریخ نشر ، شهریور 1371
تلگرام
زندگی ، شخصیت ، آثار ، خدمات ، استادان و شاگردان حضرت آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری ( ره ) 1386 - 1309 هجری قمری . مشهد .