آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری ،

از شاگردان ادیب نیشابوری ( ادیب دوم ) ، محمد تقی ادیب دوم

 

مرحوم ادیب نیشابوری ( ادیب دوم ) 

 

یکی از دستاوردهای مکتب ادبای نیشابور، توفیقی است که در تداوم آن داشته‌اند؛ چنانکه دوران دوم این مکتب با درخشش یکی از شاگردان برجسته ادیب به نام حجة‌الحق آقای شیخ محمدتقی ادیب راموز نیشابوری (ادیب دوم) به شکوفایی رسید. ادیب دوم در پنجم شعبان 1312 ه.ق برابر با 1274 ه.ش در روستای خیرآباد از بخش میان جلگه نیشابور به دنیا آمد و در 20 ذی الحجه 1396 قمری برابر با 21 آذر 1355 شمسی در مشهد مقدس از دنیا رفت و پیکرش را در حرم مطهر رضوی، در آخرین غرفه جنوب غربی صحن انقلاب(کهنه یا عتیق) به خاک سپردند.

شاگردان او بسیارند، تا جایی که خود می‌گوید: «هر ادیب نکته‌پردازی گروگان من است.» و اسامی تنها برخی از آنها نشان از اهمیت حوزه درسی او دارد:

  • آیت‌الله‌العظمی سید علی سیستانی
  • آیت‌الله‌العظمی وحید خراسانی
  • آیت‌الله عباس واعظ طبسی
  • آیت‌الله سید جواد فقیه سبزواری
  • آیت‌الله محمدرضا مهدوی دامغانی
  • آیت‌الله رجب علی رضا زاده
  • علامه شهید مرتضی مطهری
  • استاد علامه سید علی حجت هاشمی
  • استاد محمدرضا حکیمی
  • استاد محمدتقی شریعتی
  • دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی
  • دکتر مهدی محقق
  • دكتر محمدجعفر جعفري لنگرودي
  • دکتر حسن ملکشاهی
  • دکتر موسوی گرما رودی
  • دکتر علی‌اکبر شهابی
  • دکتر عبدالجواد فلاطوری
  • و ...

لحن تدریس و سبک شعرخوانی و متن‌خوانی ادبای نیشابوری نیز تأثیر بسزایی در شاگردانشان داشته است؛ چنانکه کتاب «موسیقی شعر» اثر استاد دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی با الهام از سبک و آهنگ خاص شعرخوانی و تدریس استادش شیخ محمدتقی ادیب راموز نیشابوری (ادیب دوم) نوشته‌شده است.

 

دکتر مهدی محقق درباره آثار ادیب نیشابوری (ادیب دوم) می‌نویسد:

از آثار مرحوم اديب :

1. ديوان اشعار:

ديوان كامل اشعارِ استاد در دسترس قرار نگرفته، ولي برگزيده‌اي از آن تحت عنوان منتخب اشعار اديب نيشابوري (اديب دوم) به‌وسيله فرزندانِ آن مرحوم در مشهد در سال 1380 توسط «نشرِ آهنگِ قلم» چاپ شده است. اين ديوان مشتمل بر قصايد و غزليّات و مثنويّات و قطعات و رباعيّات از آن مرحوم است. او در قصايد از ناصرخسرو قبادياني و سنايي غزنوي، كه مورد علاقه او است، تقليد مي‌كند و بيش‌ترِ توجّه او به مطالب عرفاني و فلسفي و پند و اندرز است. خداشناسي و جهان‌شناسي و انسان‌شناسيِ اديب به‌صورت آشكار از اشعار او هويدا مي‌گردد. مدايح او درباره حضرت رسول (ص) و حضرت عليّبن‌ابي‌طالب (ع) و حضرت ثامن‌الائمّه امام‌رضا (ع) است. او قلمِ خود را در مدح و ستايشِ ارباب بي‌مروّتِ دنيا آلوده نساخته و در طيّ دروسِ خود نيز هميشه به ذكر محامد و مناقب خاندان پيمبر

مي‌پرداخت و هنگام ياد از مصايب و مِحَن آنان هميشه قطره اشكي در كنار چشمش آشكار مي‌گشت. او در سرودن شعر عربي نيزداشت و قطعه‌اي در سوگ استادِ خود، مرحوم اديب اوّل، سروده

2. گوهر دانش:

اين كتاب كه با همّت سيّدمحمّدحسين عرفانيان، يكي از شاگردان استاد، فراهم آمده مشتمل بر مطالب ادبي و تاريخيِ گوناگون است ازجمله تاريخ عرب و عربستان و دوره جاهليّت و كيفيّت لغات و لهجات عربي و واژه‌هاي دخيل و معرّب و طبقات شاعران عرب از اصحاب معلّقات و ويژگي‌هاي شعر امرؤالقيس و نابغه ذبياني و زهيربن ابي‌سلميû و اَعشيû ميمون‌بن‌قيس و لبيدبن‌ربيعه عامري و طرفه‌بن‌عبد و عنتره‌بن‌شدّاد و ديگر شاعران مشهور و نيز اشاره به صنايع و محسّنات شعري و همچنين ساير مطالب و فوايد ادبي. در آغازِ كتاب، اشعاري در وصف استادِ خود مرحوم‌شيخ‌عبدالجواد اديب نيشابوري معروف به اديب اوّل دارد كه در آن به سپاسگزاري از او در به فعليّت‌رساندنِ استعدادهاي شاگردِ خود پرداخته و او را از علوم مختلف بهره‌مند ساخته است ازجمله :

آنگه در نزد بزرگ اوستاد

ميرِ ادب حضرت عبدالجواد

با سرِ شوق و شعف آن خوش‌نهاد

دل به رهِ تربيتِ من نهاد

از دل و جان داد مرا پرورش

يافت زبانم ز بيانش خورِش

گذشته از اين دو كتاب كه به زيور طبع آراسته گرديده از اديب آثار ديگري باقي مانده كه نزد خانواده آن مرحوم موجود است، ازجمله: .1 گوهرنامه اديب كه مشتمل بر مسائل علم عروض و فنّ قافيه است. اين جزوه را استاد از سرِ لطف به من امانت داده بود كه استنساخ كنم و اجازه فرمود كه در روزهاي پنجشنبه آن را در محضر مبارك‌شان قرائت نمايم. 2. تابش جان و بينش روان كه در آن به بررسي برخي از مسائل فلسفي پرداخته است. 3. حديث جان و جانان كه در آن مكنونات قلبي و مكاشفات روحيِ خود را به نظم درآورده است. 4. گوهر تابنده كه در آن نيز مسائل روحاني و مابعدالطّبيعي و اخلاقي را منظوم ساخته است. .5 مجموعه منظومي كه اجزاءِ آن را به نام‌هاي زير ناميده است: يعقوبيّه، سعادت‌نامه، طريقت‌نامه، ستايش‌نامه، آيين‌نامه، آسايش‌نامه، مجمع راز و منبع نياز.

برای مطالعه بیشتر در اینترنت

انجمن آثار و مفاخر فرهنگی

http://anjom.ir/bozorgdashtha/266-adib-neyshabori.html

دایرة المعارف بزرگ اسلامی

http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/8676

یادواره ادیب نیشابوری ثانی

http://1647.razaviedu.ir/articles/viewArticle.asp?activestatecode=1647&ID=21441

 

http://www.acdcu.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=125&Itemid=103