توصیه مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری به استاد سید عباس موسوی مطلق

 

توصیه مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری به استاد سید عباس موسوی مطلق

147- ز ورد نیمه شب و درس صبح گاه رسید (مرحوم آیت الله سبزواری)

یکی از کسانی که من (سید عباس موسوی مطلق) در زمان حیات شان زیاد به خدمت شان مشرف می شدم و از انفاس الهی اش بهره مند می شدم مرحوم آیت الله سبزواری بودند که در مشهد مقدس مسجد جامع حکیم اقامه جماعت می فرمودند:

خداوند رحمتش کند، سیمای منورش انسان را به یاد سلمان صحابی رسول خدا صلی الله علیه و آله می انداخت.

من مکرر خدمت ایشان می رسیدم و تقاضای نصحیت و پند می کردم همیشه این نصحیت را در کنار سایر نصایح خیلی سفارش می فرمود و گویا خود لذت او را درک کرده بوده که این گونه سفارش می کرد حتی وقتی بیمار شد و او را به بیمارستان حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) منتقل کردند به همراه یکی از دوستان به عیادتش رفتم باز هم سفارش فرمودند که: نماز شب، نماز شب مقید باشید به نماز شب.

مرو به خواب حافظ به بارگاه قبول
ز ورد نیمه شب و درس صبح گاه رسید

از ایشان سوال کردم سخت ترین واقعه عاشورا چه بود؟

فرمودند: آه لگد کردن بدن مطهر حضرت و اسارت حضرت زینب (س)(142).

منبع :

کتاب حیات عارفانه فرزانگان

نوشته : حسن صدری مازندرانی‏

http://www.ghadeer.org/Book/136/21740

 

ز ورد نیمه شب و درس صبح گاه رسید (مرحوم آیت الله سبزواری)

 

 ز ورد نیمه شب و درس صبح گاه رسید (مرحوم آیت الله سبزواری)

یکی از کسانی که من (سید عباس موسوی مطلق) در زمان حیات شان زیاد به خدمت شان مشرف می شدم و از انفاس الهی اش بهره مند می شدم مرحوم آیت الله ( حاج سید جواد فقیه ) سبزواری بودند که در مشهد مقدس مسجد جامع ( حاج ) حکیم اقامه جماعت می فرمودند .

خداوند رحمتش کند، سیمای منورش انسان را به یاد سلمان صحابی رسول خدا صلی الله علیه و آله می انداخت.

من مکرر خدمت ایشان می رسیدم و تقاضای نصحیت و پند می کردم همیشه این نصحیت را در کنار سایر نصایح خیلی سفارش می فرمود و گویا خود لذت او را درک کرده بوده که این گونه سفارش می کرد حتی وقتی بیمار شد و او را به بیمارستان حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) منتقل کردند به همراه یکی از دوستان به عیادتش رفتم باز هم سفارش فرمودند که: نماز شب، نماز شب مقید باشید به نماز شب.

مرو به خواب که حافظ به بارگاه قبول 

ز ورد نیمه شب و درس صبح گاه رسید

از ایشان سوال کردم سخت ترین واقعه عاشورا چه بود؟ فرمودند: آه لگد کردن بدن مطهر حضرت و اسارت حضرت زینب (س)

 

http://www.ghadeer.org/Book/136/21740

کتاب :

حیات عارفانه فرزانگان

نویسنده : حسن صدری مازندرانی

به نقل از کتاب در محضر اولیاء صفحه 50

http://alhassanain.net/persian/?com=book&id=748&page=4

 

برخی از شاگردان شهیر و فرهیخته مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری (7 )

 

برخی از شاگردان شهیر و فرهیخته

مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری

 

فسمت هفتم

 

شامل فرهیختگان :

دکتر سید محمّد حسن میرفضائلیان ،  آیت الله سیّد محمّد تقی نقوی ، حجة الاسلام محمد رضا نوغانی واعظ ،  آیة الله عباس واعظ طبسی ، حجة الاسلام وحید دامغانی .

 

دانلود با فرمت word

دانلود با فرمت pdf

 

تلگرام :

https://t.me/faghih_e_sabzevari/7266

https://t.me/faghih_e_sabzevari/7267

 

ذکر جمیل مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری

 

ذکر جمیل مرحوم آیة الله

حاج سید جواد فقیه سبزواری

خلاصه ای از زندگی نامه ، وصف بزرگان از شخصیت معظّم له

و اسامی و تصاویر برخی از شاگردان فرهیخته و شهیر معطّم له

 

پژوهش و تدوین :

سید محمد فقیه سبزواری

 

دانلود با فرمت word

 

دانلود با فرمت pdf

 

اسطوره های تقوا و فضیلت آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری

 

اسطوره های تقوا و فضیلت

آیه الله حاج سید جواد فقیه سبزواری

 

زندگینامه :
مرحوم حضرت آیة الله سید جواد فقیه سبزواری (ره) فرزند حضرت آیة الله العظمی حاج سید میـرزا حسین فقیه سبزواری متولد روز جمعه بیست و هفتم ربـیع الاول سال هـزار و سیـصد و چهل و نه هجری قمری در مشهد مقدس می باشد. ایشـان پس از گذراندن ایام کودکی دروس قـران را فرا گرفته و پس از سن شـش سالگی وارد یکی از مدارس آن زمان به نام مدرسه محمّدیّـه سعادت شدند و مـدت شش سال تمام به تحصیل مشغول بودند.
تا در سال 1361 هجری قمری که مصـادف بود با وارد شدن قوای متفقین به خاک ایران و وضع مملکت چندان رضایت بخش نبود و موقعیت بسیار عالی در اختیار علمای آن زمان قرار گرفت زیرا تا آن زمان در خفقان بسیار شدید به سر می بردند
و منتـظر چنین فرصتی بودند لذا ، علما مدارس علوم دیـنیّه را که تا آن زمان به صـورت خرابه و متروکه در آمده بود تمامـی را باز سـازی کرده وطـلاب علوم دینیّه را از اطراف مشهد مقدّس فراخوانده و مدارس یکی پس از دیگری آباد و تعمیر گردید .
مرحوم حضرت آیة الله سیـد جواد فقیه سبزواری نیز مانند طلاب دیـگر خود را در ردیف یکی از طالبین علوم محسوب داشته و در مدرسه نواب آن زمان مشغول به تحصیل شدند. ایشان مدت پنج سال در آن مدرسه اشتغال به ادبیات داشته و جامع المـقدمات و سیوطی و مغنی و مطـوّل و سایر کتب ادبیّـات را فرا گرفتند . نزد اساتیدی چون آقای شیخ محمد تقـی ادیب نیشـابوری و سایر مدرسیـن ، چون آن مدرسه قدری شـلوغ بود و مانع درس خوانـدن ایشان می شد لذا نقل مکان کرده و به مدرسه مبارکه بالا سر حضرت رضا علیه السلام به اتاقی مجـاور حرم حضرت که در حال حاضـر به صورت رواقی در آمـده است نقل مـکان کردند و بحـمد الله به همان مـکان خلوتـی را که مـدتها آرزوی آن را داشتنـد رسیدند. و هر کدام از دروس ادبیــات را دو مرتبه حاضر نمودند تا اشتباهی باقــی نماند ونیز دروس شـرح جلدی لـمعه و قوانیـن و معالم الأصول را نزد حضـرت آیة الله حـاج میرزا احمـد مدرس حاضـر گشتند . تا اینکه هر کدام را دو دوره خـواندند بـرای اینـکه اشتباهی ایشان را متوجه نباشد و تمامی دروس را به رشته تحریر در آوردند تا در مـوقع مناسـب اقدام به چـاپ آن شود. در ضـمن این دروس و دروس دیـگر را نزد مدرسیـن عالی مقام کسب فیض نمودند علوم معـقول از علم کـلام و اخلاق را نزد مرحـوم آیة الله حاج شیـخ کاظم دامغـانی و حضرت آیة الله حاج شیخ مهدی آشتیانی و مرحـوم حـاج شیخ محمد استاد جهت حاشیه ملا عبـد الله و حاج محمد رئیسی قوچانی و سایر مدرسین فرا گرفتند .وهمچنین منظومه حاج ملا هادی سبزواری را نزد پدر بزرگوارشان فرا گرفتند.
این رویه تا سال هزارو سیصدو شصت ونه هجری قمری ادامه داشت تا اینکه از آن تاریخ به بعد صبح به دروس جلدین کفایه و مکاسب و طرف بعد از ظهر به درس رسائل مرحوم حاج شیخ هاشم قزوینــی و شبها بعد از نماز مغرب و عشا به درس کفایه والد محترمشان مرحوم حضرت آیة الله حـاج سید میرزا حسین فقیه سبـزواری می رفتند . واین سیـره تا سال 1376 هجـری قمری ادامه داشت ، طلـبه ها مایل بودند که مدرس قزوینــی یک درس اصول خارج شـروع نمایند وبنا به تقاضـای طلبه ها شـروع نمودند وتا اندازه ای ادامه دادند که در تاریخ بیست ربیع الثـانی هزار وسیصدوهشتادو یک هجری قـمری ایشان بدرود حیات گفتند و حوزه علمیه مشهد مقدس غرق در ماتم و عزا گردید، رحمة الله علیه ، از آن زمان دروس ایشان تقریبا منحصر گردید به درس خارج فقه و اصول حضـرت آیة الله حـاج سید میرزا حسین فقیه سبـزواری و درس خارج حضرت آیة الله خـراسانی و درس خارج فقه آیة الله میلانی که ایشان کسب فیض نمودند و از این بزرگان منافع سرشـاری بردند و این سیره ادامه داشت تا تاریخ بیست و پنجم شهر شوال هزارو سیصدو هشتادو شش هجری قمری که ابوی ایشان حضرت آیة الله حاج سید میرزا حسین فقیه سبـزواری دار فانی را وداع گفتند، رحمة الله علیه، که بعد از برگزاری مجالس فاتحـه عده ای ازطلاب و اهل علم از ایشان تقاضا نمودند که شروع به درس نمایند از آن زمان ایشان صبحها جهـار درس و بعد از ظهر یک درس وشب بعد از نماز مغرب و عشاء یک درس در محـل باغ رضوان که ساخته دست مرحوم پدر ایشان بود مداومت داشتندکه تقریبا وقت ایشان کاملا در تدریس می گذشت واین سیره همین طور ادامه داشت تا اینکه بیمار گشتند حدود سال 1348 هجری شمسی و به دستور آقایان پزشکان معالج ایشان را از تدریس زیاد منع نمودند وبرای معالجه به تهران رفتند و پس از برگشـت از تهران مباحـثات ایشان قدری کاهش پیدا کرد. و بنا به دستور آقایان پزشکان معـالج فقط طرف صبـح را ایشان تدریـس می کردند لذا از صبح تا ظـهر چهار درس را می گفتند و بعد از ظهر تعطیل بودند و این سیره ادامه داشت تادستور خرابی اطراف فلکه صادر گردید و باغ رضوان با آن عظمت با خاک یکسـان گردید و ایشان مجبور شدند بعد از خرابی باغ رضوان به مسجد گوهرشاد بروند ودرهمان محلی که مرحوم والد محترمشان
تدریس می فرمودند مشغول به تدریس گشتند و به علت عمـل جراحی که در کمر داشتند فقط در طرف صبح چهار درس را می گفتند.
امّا دیـگر اساتید یکی پس از دیگـری دار فانی را وداع گفتند حضرت آیة الله کفـائی اول فوت نمودند و بعد از ایشان حضرت آیة الله میلانی در تاریخ آخر رجب 1385 هجـری قمری به رحمت خدا رفتـند و باز حوزه علمیه به سـوگ آن عالـم جلیل عزا دار گردید .
تا سال 1380 هجری شمسی این رویه تدریس در مسجد گوهرشاد چهار درس در صبـح ادامه داشـت در این سـال ایشان بیمار گشتند (بیماری قلبی) و پــس از بسـتری شدن در بیمارسـتان به مدت چنـد روز و منع دکتر از تدریس زیاد ، مجبور شدند این چند سال آخر را فقط یک درس بگویند.
حضرت آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری در طول عمر با برکت خود خدمات فراوانی به حوزه علمیه و عمـوم مردم داشتند ایشان در طول عمر با برکت خود شاگردان زیادی تربیت نمودند و تحویل حوزه دادند .

خدا را شاکرم که این عبد خدا را زیارت نمودم و حدود یکسال درس شرح لمعه و رسائل ایشان حاضر شدم .
ایشان از اساتید خود در جوانی تصدیق اجتهاد دریافت کرده بودند از علمائی چون پـدر بزرگوارشان و مرحوم شیخ هاشم قزوینـی و دیگر علما . ( رحمة الله علیهم أجـمعین ).
ایشان از سال 1328 هجری شمسـی امام جماعت مسجد حاج حکیم در خیابان طبرسی را تا زمان فوت به عهده داشتند سالهای متمادی صبح و ظهر و شب به اقامه جماعت می پرداختند و بعدها به علت کسالت جسمی به دو وعده نماز ظهر و شب ادامه دادند.
افسـوس که دست اجل این بـزرگ مرد علم و عمل و اخلاق را از مسـلمین گرفت و در تـاریخ اول آذر ماه 1384 هجری شمسی سـاعت دو بعد از ظهر جامعه مسلمین به فراق ایشان مبتلا گشـت و در جوار ملکوتی حضرت رضا علیه السّـلام در صحن آزادی آرمیدند .
مرحوم پدر بزرگوارشان ، حضـرت آیة الله حاج سیّد میرزا حسین فقیه سبـزواری در روز جمـعه شهادت حضرت صادق علیه السلام فـوت نمودند و فرزنـد ایشـان حضرت آیة الله حاج سیّد میرزا جواد فقیه سبزواری نیز پس از سالها ، شهادت حضرت صادق علیه السلام ، هفتم فوت ایشان بود.
مرحوم فقیه سبزواری از مردان با حقیقت بی ریا و از دانشوران با وفا و صفا بود و دارای خلـق خوش و متواضـع ، دارای طلاقـت صبر و صبـاحت وجه بود . در اخـلاق و آداب بی نظیر و حوزه تدریـس ایشان در مسجد گوهر شاد بهـترین حوزه به شمار می آمد این گفته تمام شاگردان ایشان و دوستان و آشنایان که با ایشان مراودت و رفت و آمد داشتند می باشد . درِ منزل ایشـان بر روی تمامی آحاد مردم در تمامی ساعات شبانه روز باز و مشکل گشای کارهای مردم که به ایشان مراجعه می کردند بود .

خـداوند ایشان و پدر بزرگـوارشان را با اجـداد طاهرینش محـشور گرداند .

 

http://nojomesama.blogfa.com/post/15

زندگی نامه مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری در " دانشنامه اسلامی "

 

 

زندگی نامه مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری

در " دانشنامه اسلامی "

زندگی نامه مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری در " ویکی نور "

 

 

زندگی نامه مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری

در " ویکی نور "

خاطرات آیة الله حجت هاشمی خراسانی از آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری ( 7 )

 

( 7 )

خاطرات آیة الله حجت هاشمی خراسانی

از  :

آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری

 

... در ایام حضور وی ( ادیب نیشابوری ) ، به حضور استاد ادیب خاوری و استاد حاج شیخ علی مهندس عرب نیز می رسیدم برای تحصیل علوم غریب از رمل و اعداد و نجوم و هیئت و جفر و طلسمات و تسخیرات و ریاضیات . و مردانه خدمت آن دو مرد دانش کردم ؛ و به توفیق حق و عنایت امام عصر (عج) به اسرار و رموز آن علوم پی برده تا در این فنون ماهر شدم و برای تحصیل فقه و اصول و حکمت و کلام ، نزد استاد فقیه سبزواری و حاج سید علی رضوی و حجة الاسلام کلباسی شتافتم .

منبع :

کتاب مرآة الحجّة ، شرح حال حجت هاشمی و اساتید ، صفحه  11

 

آغاز تدریس من ، در مدرسه بالاسر حضرت رضا علیه السلام بود و در سال 1371 قمری ، در مسجد گوهر شاد ، در شبستان استاد فقیه سبزواری تا سال 1386 قمری تدریس می کردم و در باقی شبستان های مسجد نیز تدریس می کردم جز در یک شبستان که رفت و آمد زیاد بود و برای تدریس مناسب نبود و بعد از فوت استاد فقیه سبزواری و دگرگون شدن اوضاع مسجد و کثرت محبت من به استاد ؛ و زیادی علاقه وی به من ، مجلس درس را به باغ رضوان در کنار مقبره استاد انتقال دادم و مدت هشت سال در آن جا تدریس می کردم و روزی دوازده درس می گفتم تا آن که در سال 1395 قمری ، در اواخر سلطنت محمد رضا شاه پهلوی ، باغ رضوان و اطراف حرم بر اثر ستم او خراب شد . حوزه تدریس را به مدرسه نواب و مدرسه سلیمانخان انتقال دادم .

منبع :

کتاب مرآة الحجّة ، شرح حال حجت هاشمی و اساتید ، صفحه  12

 

از عنایات حضرت رضا علیه السلام ، درسم بهترین دروس بود و بعضی از ارباب ذوق ، کیفیت تدریس و تفهیم مرا بر استاد ادیب ، فضیلت می دادند و خود گاهی ، از باب حدیث نعمت باری گفته ام :

بخدا گر کسی چنین درسی

بهرتان گفته یا که خواهد گفت

گوهر دانش فنون ادب

این چنین سفته یا که خواهد سفت

و گاهی می گفتم :

غنیمت بدانید درس مرا

مکرّم بدارید نفس مرا

که چون من یکی صاحب نفس نیست

و یا همچو این درس من ، درس نیست

و استاد فقیه سبزواری ( قدّس سرّه ) مکرّر می فرمود : درس مرا غنیمت بدانید و از کسی نخواهید شنید و مانند من نخواهید دید . بعضی اورا غلوّ می گفتند و اکنون صدق گفتارش پدیدار می شود . رحمة الله علیه .

و مدت دو سال در مسجد مقبل السلطنه به امر استاد فقیه سبزواری اقامه جماعت می کردم و بعد به واسطه کثرت مشاغل درسی و دوری راه و امر استاد ادیب نیشابوری ( قدّس سرّه ) ؛ و قید عظیم بودن نماز جماعت که هیچ تعطیل ندارد ، ترک جماعت کردم و به کثرت تدریس پرداختم .

منبع :

کتاب مرآة الحجّة ، شرح حال حجت هاشمی و اساتید ، صفحه  13

 

. . . و مرا در آن روزگار چون الان شاگردان فراوان بود و در مسجد گوهر شاد و باغ رضوان ، گاهی منبر می اوردند تا سخن مرا همه بشنوند .

منبع :

کتاب مرآة الحجّة ، شرح حال حجت هاشمی و اساتید ، صفحه  16

 

آثار حجت

قریب به سی کتاب تألیف کرده ام با کثرت مشاغل درسی که روزی هشت درس و گاهی دوازده درس داشتم و از عنایات و الطاف الهی ، هیچ احساس خستگی نمی کنم بلکه ، عشقم زیادتر و شوقم وافرتر می گردد و درسم با حرارت و شوق ؛ و توأم با شعر و نثر ؛ و جذاب و دلکش ، چون درس استاد ادیب نیشابوری و فقیه سبزواری ، نه چون درس بیشتر مدرسّین که آدمی را چرت می گیرد و شنونده را خواب می برد . نه در او زمزمه محبتی و نه راز مودتی . نه از عشق درسی ؛ و نه از ذوق سخنی ؛ و نه از حال و وجد خبری . و کتب ما بعضی تا کنون طبع شده و بعضی هنوز غیر مطبوع است .

 

منبع :

کتاب مرآة الحجّة ، شرح حال حجت هاشمی و اساتید ، صفحه  49

نویسنده : ابو معین حمیدالدین حجت هاشمی خراسانی

مؤسسه نشر و مطبوعات حاذق

تاریخ نشر ، شهریور 1371

 

لینک همه قسمت های خاطرات آیة الله حجت هاشمی خراسانی از آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری :

قسمت اول :

http://faghihsabzevari.blogfa.com/post/1825

قسمت دوم :

http://faghihsabzevari.blogfa.com/post/1826

قسمت سوم :

http://faghihsabzevari.blogfa.com/post/1827

قسمت چهارم :

http://faghihsabzevari.blogfa.com/post/1828

قسمت پنجم :

http://faghihsabzevari.blogfa.com/post/1829

قسمت ششم :

http://faghihsabzevari.blogfa.com/post/1834

خاطرات آیة الله حجت هاشمی خراسانی از آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری ( 3 )

 

(  3 )

خاطرات آیة الله حجت هاشمی خراسانی

از :

آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری

 

 

و این عکس را با جنابش ، در سال 1374 قمری در منزل ایشان گرفته ام و جمال ملکوتی اورا در صفحه 138 بنگر و چون او ، در زمان ما ، کسی ندیدیم .

 

و چون کتاب مفصل در سال 1379 قمری طبع شد ؛ و نسخه ای به حضورش اهداء نمودم ، یگانه دوست من حجة الاسلام و المسلمین ، آیة الله آقای سید جواد فقیه سبزواری که در آن زمان هیچ یک حجة الاسلام نبودیم و در این زمان ، به عنایات پروردگار جلّ و علی ؛ و لطف اجداد طاهرین ما ، هردو به مقام آیة اللهی نائل آمده ایم ، به کوری چشم حسودان و بدخواهان که نمی خواهند از آل علی ، احدی در روزگار باشد ( یریدون لیطفئو نورالله بافواههم ) ولی خدا نخواهد ولی به این آیت اللهی فخر نکنیم و به حق خدا ، من این اسم را نخواهم از آن که با بودن امیر علیه السلام آیت الله عظمی ، من کیستم و چیستم و حجت هاشمی مرا بس است و جنابش در صفات انسانیت ممتاز ؛ و در علم و عمل ، بی نظیر است و معنی اورا در این عکس مشاهده کن

  

 

از پدر خواست تا تقریظی بر کتاب ما بنویسد و من امتناع ورزیدم . گفتم اولا کتاب من لایق تقریظ نیست و ثانیا سمعه و ریا می شود و ثالثا من از استاد حجة الحق تقریظ نخواستم و اجازه نامه تدریس ایشان را با این که حاضر بود طبع نکردم .

ایشان اصرار کرد و گفت نوشتن تقریظ صلاح است باشد طبع کنید و الصاق کنید و خدا شاهد است من میل نداشتم . دیدم با خواهش و اصرار ایشان ، نیکو نیست قبول نکردن . در آن وقت استاد قلم در دست گرفت و این تقریظ را نوشت :

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین

و بعد ، بر ارباب دانش پوشیده نباشد آن که جناب مستطاب علم الاعلام ، ثقة الاسلام ، شریعتمدار ، آقای سید علی حجت هاشمی ، عمر شریف خودرا در نزد احقر ؛ و بقیه اساطین ، صرف در تحصیل علوم عقلیه و نقلیه نموده و بحمدالله والمنة ، به مضمون روایت ( ما اوتیَ عالمٌ عِلماً و هو شابٌّ ) در سن شباب ، به مراتب عالیه از علم و عمل نائل گردیده و شاهد بر فضل ایشان ، شرحی است که بر مطوّل نگاشته و سزاوار هر محصلی است که نسخه از آن شرح را دارا باشد که در حل معضلات و رفع مشکلات ، رجوع به آن شرح نماید .

فللّه دَرُّهُ و علیه اَجرُهُ . به تاریخ شهر ربیع الثانی 1379

فقیه سبزواری

و روزی در خدمتش بودم فرمود شما از کسی اجازه نداری ؟ گفتم ندارم و نمی خواهم و خدا می داند که نمی خواستم زیرا که خودرا قابل نمی دانستم و علم خویش را حقیر می شمردم .

فرمود لازم می شود برایت بنویسم گفتم پس مختصر و بدون آلایش باشد . در آن مجلس ، این صورت را نوشت و امضاء و مهر کرد و به ما عطا فرمود :

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله ربّ العالمین و صلی الله علی محمد و آله

و بعد ، فلا یخفی انّ جناب المستطاب علم الاعلام ، ثقة الاسلام شریعتمدار ، السید علی الملقّب بالهاشمی ، قد صرف عمره الشریف فی تحصیل العلوم الشرعیة و قد جدَّ واجتهد و بلغ بحمدالله مرتبة من الاجتهاد و له العمل بما استنبط فللّه درّه و علیه اجره و ارجو منه ان لا یترک سبیل الاحتیاط فانّه طریق النجاة و ان لا ینسانی من صالح الدعاء .

23 رجب المرجب 1383

فقیه سبزواری 

 

 

ادامه دارد . . .

منبع :

کتاب مرآة الحجّة ، شرح حال حجت هاشمی و اساتید ، صفحه  130

نویسنده : ابو معین حمیدالدین حجت هاشمی خراسانی

مؤسسه نشر و مطبوعات حاذق

تاریخ نشر ، شهریور 1371

 

 

 

لینک همه قسمت های خاطرات آیة الله حجت هاشمی خراسانی از آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری :

قسمت اول :

http://faghihsabzevari.blogfa.com/post/1825

قسمت دوم :

http://faghihsabzevari.blogfa.com/post/1826

قسمت سوم :

http://faghihsabzevari.blogfa.com/post/1827

قسمت چهارم :

http://faghihsabzevari.blogfa.com/post/1828

قسمت پنجم :

http://faghihsabzevari.blogfa.com/post/1829

قسمت ششم :

http://faghihsabzevari.blogfa.com/post/1834

 

 

خاطرات آیة الله حجت هاشمی خراسانی از آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری ( 1 )

 

( 1 )

خاطرات آیة الله حجت هاشمی خراسانی

از :

آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری

 

 

آیة الله فقیه سبزواری

سیدالعلماء والمجتهدین و قدوة الفقهاء الکاملین ، حجة الاسلام والمسلمین ، آقای حاج میرزا حسین فقیه سبزواری قدّس سرّه الشریف .

وی ، از اعاظم علماء و اکابر فقهاء به شمار می رفت و جامع اکثر فنون ؛ و حاوی اغلب علوم بود . صاحب قدّ رشید ؛ و لحیه ی سفید ؛ و چشمانی درشت و اصلع . دارای پیشانی طولانی .

مردی فعّال و نیکو خلق ، مظهر اسم ( قاضی الحاجات ) ، خنده رو و طلیق الوجه ، شیرین کلام و بذله گو .

نسبت او به شاهزاده ( حسین ) اصغر می رسد . او از اولاد امام سجاد علیه السلام بود که یکی در بغداد است و یکی بین سبزوار و نیشابور .

درسال 1309 قمری ، در سامرّاء ، ولادت یافته . تا نه سالگی در سامرّاء بود ؛ و در سال 1318 ( قمری ) ، به همراه پدر وارد نجف می شود و در سیزده سالگی ، به سبزوار آمد و درسال 1326 ( قمری ) ، برای تحصیل به مشهد آمده ؛ و درسال 1330 ( قمری ) ، به سبزوار مراجعت کرده ؛ و از آن جا ، برای تحصیل به نجف رفته ؛ و بعد به سبزوار مراجعت ؛ و از آن جا ، به مشهد رضوی آمده ؛ و تا آخر عمر ، در مشهد بوده تا از جهان در گذشت ؛ و از چهار نفر ، علماء بزرگ اجازه اجتهاد داشته :

1 – آیة الله سید ابوالحسن اصفهانی ، 2 – آیة الله آقا محمد حسین نایینی ، 3 – آیة الله آقا ضیاء عراقی ، 4 – آیة الله آقا شیخ عبدالکریم حائری .

درس رسمی وی ، فقه و اصول ؛ و صاحب فتوی .

در مسجد گوهرشاد امام جماعت بود و در ایّام ماه مبارک ، بعد از نماز ظهر و عصر ، در ایوان مقصوره منبر می رفت و شب های احیاء ، صد رکعت نماز با جماعت می خواند و بعد ، منبر می رفت و جماعت بسیار ، مستمع سخنان دلربایش بودند ؛ و کلامش جلا دهنده قلوب ؛ و صفا بخش ارواح بود .

و از منابر وی ، نود منبر ، در نزد نگارنده ، ثبت و ضبط است که در سه سال ، پای منبر حضرتش بودم و گفتار اورا می نوشتم و ای کاش ، همه ساله پای منبر او بودم .

و از حضرتش ، آثار علمی باقی نمانده ، جز تقریرات در فقه و اصول ، آن هم غیر مطبوع است ولی آثار عامّ المنفعه از او زیاد باقی مانده مانند مساجد و مدارس ؛ و مانند باغ رضوان که بصورت مقبره و مدرسه بود و سال ها ، نگارنده در آن جا تدریس داشتم تا آن که در اواخر سلطنت محمد رضا شاه خراب شد و فقط مقبره استاد ، باقی مانده است .

و لقب " فقیه " ، در نجف به او داده شد به واسطه مهارت او در علم فقه ، و بر حسب کمالات نفسانی و فضائل انسانی ؛ و اخلاق و آداب حسنه ؛ و قضاء حوائج و کثرت محبّت خلق به او ، محسود اقران واقع گردید .

و چون فقیه سبزواری تا کنون مردی خالی از هوا و مکر و ریا ندیده ام . ظاهر و باطنش یکی بود . از این رو ، از جان و دل ، بنده او شدم و حلقه غلامیش در گوش کردم و خدمت او نمودم و چون مرا مستعد ّ و قابل و با حقیقت و با صفا و با وفا دید ، در تربیت من کوشید و جامه فضائل بر قامت من پوشید و اسرار و رموز بسیار به من آموخت و در دروس فقه و اصول او حاضر می شدم و تمام آن ها را مانند باقی دروس خود می نوشتم و با فرزند عزیز او ، آقای حجة الاسلام والمسلمین آقا سید جواد دام بقائه ، در درس خصوصی وی حاضر می شدیم از حکمت و فقه و اصول ؛ و از وی تقاضا کردم نهج البلاغه امیر علیه السلام را برای من درس بگوید . قبول فرمود و بعد از نماز مغرب و عشاء ، منزل می رفتیم و برای من درس می گفت و مطالب اورا می نوشتم و از مردم زمان ، کسی را نمی شناسم که این کتاب را ، نزد چنین عالمی ، تحصیل کرده باشد .

ادامه دارد . . .

منبع :

کتاب مرآة الحجّة ، شرح حال حجت هاشمی و اساتید ، صفحه  130

نویسنده : ابو معین حمیدالدین حجت هاشمی خراسانی

مؤسسه نشر و مطبوعات حاذق

تاریخ نشر ، شهریور 1371

 

 

لینک همه قسمت های خاطرات آیة الله حجت هاشمی خراسانی از آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری :

قسمت اول :

http://faghihsabzevari.blogfa.com/post/1825

قسمت دوم :

http://faghihsabzevari.blogfa.com/post/1826

قسمت سوم :

http://faghihsabzevari.blogfa.com/post/1827

قسمت چهارم :

http://faghihsabzevari.blogfa.com/post/1828

قسمت پنجم :

http://faghihsabzevari.blogfa.com/post/1829

قسمت ششم :

http://faghihsabzevari.blogfa.com/post/1834

 

شاگردان برجسته مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری قسمت هفتم

 

شاگردان برجسته مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری   

 قسمت هفتم

 

 

دانلود فایل

شاگردان برجسته مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری ،

قسمت هفتم

 

پژوهش و تنظیم :

سید محمد فقیه سبزواری

 

تلگرام :

 

https://t.me/faghih_e_sabzevari/7027

 

 

شاگردان برجسته مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری قسمت ششم

 

 

شاگردان برجسته مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری 

  قسمت ششم

 

 

دانلود فایل

شاگردان برجسته مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری ،

قسمت ششم

 

پژوهش و تنظیم :

سید محمد فقیه سبزواری

 

تلگرام :

https://t.me/faghih_e_sabzevari/7026

 

شاگردان برجسته مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری قسمت پنجم

 

شاگردان برجسته مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری 

 قسمت پنجم

 

 

دانلود فایل

شاگردان برجسته مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری ،

قسمت پنجم

 

پژوهش و تنظیم :

سید محمد فقیه سبزواری

 

نشانی فایل در تلگرام :

https://t.me/faghih_e_sabzevari/7024

 

 

شاگردان برجسته مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری قسمت چهارم

 

شاگردان برجسته مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری 

 قسمت چهارم

 

 

 

دانلود فایل

شاگردان برجسته مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری ،

قسمت چهارم

 

پژوهش و تنظیم :

سید محمد فقیه سبزواری

 

نشانی فایل در تلگرام

 

https://t.me/faghih_e_sabzevari/7023

 

شاگردان برجسته مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری ، قسمت سوم

 

شاگردان برجسته مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری

 قسمت سوم

 

 

دانلود فایل

شاگردان برجسته مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری ،

قسمت سوم

 

پژوهش و تنظیم :

سید محمد فقیه سبزواری

 

نشانی فایل در تلگرام :

https://t.me/faghih_e_sabzevari/7021

 

شاگردان برجسته مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری ، قسمت دوم

 

شاگردان برجسته مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری ، قسمت دوم

 

 

دانلود فایل

شاگردان برجسته مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری ،

قسمت دوم

 

پژوهش و تنظیم :

سید محمد فقیه سبزواری

 

نشانی فایل در تلگرام :

https://t.me/faghih_e_sabzevari/7020

 

مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری ، از فقها ، مجتهدین و مدرسین شهیر حوزه علمیه مشهد

 

مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری ،

از فقها ، مجتهدین و مدرسین شهیر حوزه علمیه مشهد

 

مرحوم حضرت آیة الله سید جواد فقیه سبزواری (ره) فرزند حضرت آیة الله العظمی حاج سید میـرزا حسین فقیه سبزواری متولد روز جمعه بیست و هفتم ربـیع الاول سال (1349 ه ق)هـزار و سیـصد و چهل و نه هجری قمری در مشهد مقدس می باشد. ایشـان پس از گذراندن ایام صباوت (خردسالی) دروس قـران را فرا گرفته و پس از سن شـش سالگی وارد یکی از مدارس آن زمان به نام مدرسه محمّدیّـه سعادت شدند و مـدت شش سال تمام به تحصیل مشغول بودند.

تا در سال هزار و سیصد و شصت و یک هجری قمری که مصـادف بود با وارد شدن قوای متفقین به خاک ایران و وضع مملکت چندان رضایت بخش نبود و موقعیت بسیار عالی در اختیار علمای آن زمان قرار گرفت زیرا تا آن زمان در خفقان بسیار شدید به سر می بردند

و منتـظر چنین فرصتی بودند لذا، علما مدارس علوم دیـنیّه را که تا آن زمان به صـورت خرابه و متروکه در آمده بود تمامـی را باز سـازی کرده وطـلاب علوم دینیّه را از اطراف مشهد مقدّس فراخوانده و مدارس یکی پس از دیگری آباد و تعمیر گردید.

مرحوم حضرت آیة الله سیـد جواد فقیه سبزواری نیز مانند طلاب دیـگر خود را در ردیف یکی از طالبین علوم محسوب داشته و در مدرسه نواب آن زمان مشغول به تحصیل شدند. ایشان مدت پنج سال در آن مدرسه اشتغال به ادبیات داشته و جامع المـقدمات و سیوطی و مغنی و مطـوّل و سایر کتب ادبیّـات را فرا گرفتند. نزد اساتیدی چون آقای شیخ محمد تقـی ادیب نیشـابوری و سایر مدرسیـن، چون آن مدرسه قدری شـلوغ بود و مانع درس خوانـدن ایشان می شد لذا نقل مکان کرده و به مدرسه مبارکه بالا سر حضرت رضا علیه السلام به اتاقی مجـاور حرم حضرت که در حال حاضـر به صورت رواقی در آمـده است نقل مـکان کردند و بحـمد الله به همان مـکان خلوتـی را که مـدت ها آرزوی آن را داشتنـد رسیدند. و هر کدام از دروس ادبیــات را دو مرتبه حاضر نمودند تا اشتباهی باقــی نماند ونیز دروس شـرح جلدی لـمعه و قوانیـن و معالم الأصول را نزد حضـرت آیة الله حـاج میرزا احمـد مدرس حاضـر گشتند. تا اینکه هر کدام را دو دوره خـواندند بـرای اینـکه اشتباهی ایشان را متوجه نباشد و تمامی دروس را به رشته تحریر در آوردند تا در مـوقع مناسـب اقدام به چـاپ آن شود. در ضـمن این دروس و دروس دیـگر را نزد مدرسیـن عالی مقام کسب فیض نمودند علوم معـقول از علم کـلام و اخلاق را نزد مرحـوم آیة الله حاج شیـخ کاظم دامغـانی و حضرت آیة الله حاج شیخ مهدی آشتیانی و مرحـوم حـاج شیخ محمد استاد جهت حاشیه ملا عبـد الله و حاج محمد رئیسی قوچانی و سایر مدرسین فرا گرفتند. وهمچنین منظومه حاج ملا هادی سبزواری را نزد پدر بزرگوارشان فرا گرفتند.

این رویه تا سال هزارو سیصدو شصت ونه هجری قمری ادامه داشت تا اینکه از آن تاریخ به بعد صبح به دروس جلدین کفایه و مکاسب و طرف بعد از ظهر به درس رسائل مرحوم حاج شیخ هاشم قزوینــی و شبها بعد از نماز مغرب و عشا به درس کفایه والد محترمشان مرحوم حضرت آیة الله حـاج سید میرزا حسین فقیه سبـزواری می رفتند. واین سیـره تا سال هزار و سیصد و هفـتاد و شش هجـری قمری ادامه داشت، طلـبه ها مایل بودند که مدرس قزوینــی یک درس اصول خارج شـروع نمایند وبنا به تقاضـای طلبه ها شـروع نمودند وتا اندازه ای ادامه دادند که در تاریخ بیست ربیع الثـانی هزار و سیصد و هشتاد و یک هجری قـمری ایشان بدرود حیات گفتند و حوزه علمیه مشهد مقدس غرق در ماتم و عزا گردید، رحمة الله علیه، از آن زمان دروس ایشان تقریبا منحصر گردید به درس خارج فقه و اصول حضـرت آیة الله حـاج سید میرزا حسین فقیه سبـزواری و درس خارج حضرت آیة الله خـراسانی و درس خارج فقه آیة الله میلانی که ایشان کسب فیض نمودند و از این بزرگان منافع سرشـاری بردند و این سیره ادامه داشت تا تاریخ بیست و پنجم شهر شوال هزارو سیصدو هشتادو شش هجری قمری که ابوی ایشان حضرت آیة الله حاج سید میرزا حسین فقیه سبـزواری دار فانی را وداع گفتند، رحمة الله علیه، که بعد از برگزاری مجالس فاتحـه عده ای ازطلاب و اهل علم از ایشان تقاضا نمودند که شروع به درس نمایند از آن زمان ایشان صبحها جهـار درس و بعد از ظهر یک درس و شب بعد از نماز مغرب و عشاء یک درس در محـل باغ رضوان که ساخته دست مرحوم پدر ایشان بود مداومت داشتند که تقریبا وقت ایشان کاملا در تدریس می گذشت واین سیره همین طور ادامه داشت تا اینکه بیمار گشتند حدود سال هز ارو و سیصد وجهل و هشت هجری شمسی و به دستور آقایان پزشکان معالج ایشان را از تدریس زیاد منع نمودند وبرای معالجه به تهران رفتند و پس از برگشـت از تهران مباحـثات ایشان قدری کاهش پیدا کرد. و بنا به دستور آقایان پزشکان معـالج فقط طرف صبـح را ایشان تدریـس می کردند لذا از صبح تا ظـهر چهار درس را می گفتند و بعد از ظهر تعطیل بودند و این سیره ادامه داشت تادستور خرابی اطراف فلکه صادر گردید و باغ رضوان با آن عظمت با خاک یکسـان گردید و ایشان مجبور شدند بعد از خرابی باغ رضوان به مسجد گوهرشاد بروند ودرهمان محلی که مرحوم والد محترمشان تدریس می فرمودند مشغول به تدریس گشتند و به علت عمـل جراحی که در کمر داشتند فقط در طرف صبح چهار درس را می گفتند.

امّا دیـگر اساتید یکی پس از دیگـری دار فانی را وداع گفتند حضرت آیة الله کفـائی اول فوت نمودند و بعد از ایشان حضرت آیة الله میلانی در تاریخ آخر رجب هزار و سیصد و هشتاد و پنج هجـری قمری به رحمت خدا رفتـند و باز حوزه علمیه به سـوگ آن عالـم جلیل عزا دار گردید.

تا سال هزار و سیصد و هشتاد هجری شمسی این رویه تدریس در مسجد گوهرشاد چهار درس در صبـح ادامه داشـت در این سـال ایشان بیمار گشتند (بیماری قلبی) و پــس از بسـتری شدن در بیمارسـتان به مدت چنـد روز و منع دکتر از تدریس زیاد، مجبور شدند این چند سال آخر را فقط یک درس بگویند.

حضرت آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری در طول عمر با برکت خود خدمات فراوانی به حوزه علمیه و عمـوم مردم داشتند ایشان در طول عمر با برکت خود شاگردان زیادی تربیت نمودند و تحویل حوزه دادند.

ایشان از اساتید خود در جوانی تصدیق اجتهاد دریافت کرده بودند از علمائی چون پـدر بزرگوارشان و مرحوم شیخ هاشم قزوینـی و دیگر علما. ( رحمة الله علیهم أجـمعین)

ایشان از سال هزار و سیصـد و بیست و هشت هجری شمسـی امام جماعت مسجد حاج حکیم در خیابان طبرسی را تا زمان فوت به عهده داشتند سالهای متمادی صبح و ظهر و شب به اقامه جماعت می پرداختند و بعدها به علت کسالت جسمی به دو وعده نماز ظهر و شب ادامه دادند.

رحلت

افسـوس که دست اجل این بـزرگ مرد علم و عمل و اخلاق را از مسـلمین گرفت و در تـاریخ اول آذر ماه هزار و سیصد و هشتاد و چهار هجری شمسی 1384 ش سـاعت دو بعد از ظهر جامعه مسلمین به فراق ایشان مبتلا گشـت و در جوار ملکوتی حضرت رضا علیه السّـلام در صحن آزادی آرمیدند.

مرحوم پدر بزرگوارشان، حضـرت آیة الله حاج سیّد میرزا حسین فقیه سبـزواری در روز جمـعه شهادت حضرت صادق علیه السلام فـوت نمودند و فرزنـد ایشـان حضرت آیة الله حاج سیّد میرزا جواد فقیه سبزواری نیز پس از سال ها، شهادت حضرت صادق علیه السلام ، هفتم فوت ایشان بود.

مرحوم فقیه سبزواری از مردان با حقیقت بی ریا و از دانشوران با وفا و صفا بود و دارای خلـق خوش و متواضـع، دارای طلاقـت صبر و صبـاحت وجه بود. در اخـلاق و آداب بی نظیر و حوزه تدریـس ایشان در مسجد گوهر شاد بهـترین حوزه به شمار می آمد این گفته تمام شاگردان ایشان و دوستان و آشنایان که با ایشان مراودت و رفت و آمد داشتند می باشد. درِ منزل ایشـان بر روی تمامی آحاد مردم در تمامی ساعات شبانه روز باز و مشکل گشای کارهای مردم که به ایشان مراجعه می کردند بود.

ولی متأسفانه با این همه زحمــات که برای حوزه علمـیه کشیده و شاگـردان فراوانـی که تحویـل حوزه و جامـعه داده بود بدون هیچ گونه گـرامیداشتی و یادبـودی برای ایشان، بی تفاوت از کـنار این همه زحمات گذشته و قـدر این مرد فاضل و عالم متدین و فاضل متجـهد را ندانسته و با رحـلت این عالم عامـل و فاضل کـامل گلستان فضائل خـراب و دیـار علم و کـمال کمیاب شد این چـنین گل خوش بو و این گـونه بلبل خوش خو از گلستان جهان گذشت و دیار فضـل و کمال خـراب تر گردیـد و عنـقریب است گـلی از گلستان دیده نشود و آواز بلـبلی در آن به گوش نرسـد.

خـداوند ایشان و پدر بزرگـوارشان را با اجـداد طاهرینش محـشور گردان

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

فقیه سبزواری، سید جواد

 

علما و بزرگان 

 

فقیه سبزواری، سید جواد

 

 

تاریخ انتشار : 1396/6/1

 

تاریخ ولادت : 1349 ه ق

 

کشور : ایران

 

نام پدر : سید میرزا حسین

 

تاریخ وفات : 1384 ش

 

: بصیرت

مرحوم حضرت آیة الله سید جواد فقیه سبزواری (ره) فرزند حضرت آیة الله العظمی حاج سید میـرزا حسین فقیه سبزواری متولد روز جمعه بیست و هفتم ربـیع الاول سال (1349 ه ق)هـزار و سیـصد و چهل و نه هجری قمری در مشهد مقدس می باشد. ایشـان پس از گذراندن ایام صباوت (خردسالی) دروس قـران را فرا گرفته و پس از سن شـش سالگی وارد یکی از مدارس آن زمان به نام مدرسه محمّدیّـه سعادت شدند و مـدت شش سال تمام به تحصیل مشغول بودند.

تا در سال هزار و سیصد و شصت و یک هجری قمری که مصـادف بود با وارد شدن قوای متفقین به خاک ایران و وضع مملکت چندان رضایت بخش نبود و موقعیت بسیار عالی در اختیار علمای آن زمان قرار گرفت زیرا تا آن زمان در خفقان بسیار شدید به سر می بردند

%,H{�Cp style="text-align: justify;">و منتـظر چنین فرصتی بودند لذا، علما مدارس علوم دیـنیّه را که تا آن زمان به صـورت خرابه و متروکه در آمده بود تمامـی را باز سـازی کرده وطـلاب علوم دینیّه را از اطراف مشهد مقدّس فراخوانده و مدارس یکی پس از دیگری آباد و تعمیر گردید.

مرحوم حضرت آیة الله سیـد جواد فقیه سبزواری نیز مانند طلاب دیـگر خود را در ردیف یکی از طالبین علوم محسوب داشته و در مدرسه نواب آن زمان مشغول به تحصیل شدند. ایشان مدت پنج سال در آن مدرسه اشتغال به ادبیات داشته و جامع المـقدمات و سیوطی و مغنی و مطـوّل و سایر کتب ادبیّـات را فرا گرفتند. نزد اساتیدی چون آقای شیخ محمد تقـی ادیب نیشـابوری و سایر مدرسیـن، چون آن مدرسه قدری شـلوغ بود و مانع درس خوانـدن ایشان می شد لذا نقل مکان کرده و به مدرسه مبارکه بالا سر حضرت رضا علیه السلام به اتاقی مجـاور حرم حضرت که در حال حاضـر به صورت رواقی در آمـده است نقل مـکان کردند و بحـمد الله به همان مـکان خلوتـی را که مـدت ها آرزوی آن را داشتنـد رسیدند. و هر کدام از دروس ادبیــات را دو مرتبه حاضر نمودند تا اشتباهی باقــی نماند ونیز دروس شـرح جلدی لـمعه و قوانیـن و معالم الأصول را نزد حضـرت آیة الله حـاج میرزا احمـد مدرس حاضـر گشتند. تا اینکه هر کدام را دو دوره خـواندند بـرای اینـکه اشتباهی ایشان را متوجه نباشد و تمامی دروس را به رشته تحریر در آوردند تا در مـوقع مناسـب اقدام به چـاپ آن شود. در ضـمن این دروس و دروس دیـگر را نزد مدرسیـن عالی مقام کسب فیض نمودند علوم معـقول از علم کـلام و اخلاق را نزد مرحـوم آیة الله حاج شیـخ کاظم دامغـانی و حضرت آیة الله حاج شیخ مهدی آشتیانی و مرحـوم حـاج شیخ محمد استاد جهت حاشیه ملا عبـد الله و حاج محمد رئیسی قوچانی و سایر مدرسین فرا گرفتند. وهمچنین منظومه حاج ملا هادی سبزواری را نزد پدر بزرگوارشان فرا گرفتند.

این رویه تا سال هزارو سیصدو شصت ونه هجری قمری ادامه داشت تا اینکه از آن تاریخ به بعد صبح به دروس جلدین کفایه و مکاسب و طرف بعد از ظهر به درس رسائل مرحوم حاج شیخ هاشم قزوینــی و شبها بعد از نماز مغرب و عشا به درس کفایه والد محترمشان مرحوم حضرت آیة الله حـاج سید میرزا حسین فقیه سبـزواری می رفتند. واین سیـره تا سال هزار و سیصد و هفـتاد و شش هجـری قمری ادامه داشت، طلـبه ها مایل بودند که مدرس قزوینــی یک درس اصول خارج شـروع نمایند وبنا به تقاضـای طلبه ها شـروع نمودند وتا اندازه ای ادامه دادند که در تاریخ بیست ربیع الثـانی هزار و سیصد و هشتاد و یک هجری قـمری ایشان بدرود حیات گفتند و حوزه علمیه مشهد مقدس غرق در ماتم و عزا گردید، رحمة الله علیه، از آن زمان دروس ایشان تقریبا منحصر گردید به درس خارج فقه و اصول حضـرت آیة الله حـاج سید میرزا حسین فقیه سبـزواری و درس خارج حضرت آیة الله خـراسانی و درس خارج فقه آیة الله میلانی که ایشان کسب فیض نمودند و از این بزرگان منافع سرشـاری بردند و این سیره ادامه داشت تا تاریخ بیست و پنجم شهر شوال هزارو سیصدو هشتادو شش هجری قمری که ابوی ایشان حضرت آیة الله حاج سید میرزا حسین فقیه سبـزواری دار فانی را وداع گفتند، رحمة الله علیه، که بعد از برگزاری مجالس فاتحـه عده ای ازطلاب و اهل علم از ایشان تقاضا نمودند که شروع به درس نمایند از آن زمان ایشان صبحها جهـار درس و بعد از ظهر یک درس و شب بعد از نماز مغرب و عشاء یک درس در محـل باغ رضوان که ساخته دست مرحوم پدر ایشان بود مداومت داشتند که تقریبا وقت ایشان کاملا در تدریس می گذشت واین سیره همین طور ادامه داشت تا اینکه بیمار گشتند حدود سال هز ارو و سیصد وجهل و هشت هجری شمسی و به دستور آقایان پزشکان معالج ایشان را از تدریس زیاد منع نمودند وبرای معالجه به تهران رفتند و پس از برگشـت از تهران مباحـثات ایشان قدری کاهش پیدا کرد. و بنا به دستور آقایان پزشکان معـالج فقط طرف صبـح را ایشان تدریـس می کردند لذا از صبح تا ظـهر چهار درس را می گفتند و بعد از ظهر تعطیل بودند و این سیره ادامه داشت تادستور خرابی اطراف فلکه صادر گردید و باغ رضوان با آن عظمت با خاک یکسـان گردید و ایشان مجبور شدند بعد از خرابی باغ رضوان به مسجد گوهرشاد بروند ودرهمان محلی که مرحوم والد محترمشان تدریس می فرمودند مشغول به تدریس گشتند و به علت عمـل جراحی که در کمر داشتند فقط در طرف صبح چهار درس را می گفتند.

امّا دیـگر اساتید یکی پس از دیگـری دار فانی را وداع گفتند حضرت آیة الله کفـائی اول فوت نمودند و بعد از ایشان حضرت آیة الله میلانی در تاریخ آخر رجب هزار و سیصد و هشتاد و پنج هجـری قمری به رحمت خدا رفتـند و باز حوزه علمیه به سـوگ آن عالـم جلیل عزا دار گردید.

تا سال هزار و سیصد و هشتاد هجری شمسی این رویه تدریس در مسجد گوهرشاد چهار درس در صبـح ادامه داشـت در این سـال ایشان بیمار گشتند (بیماری قلبی) و پــس از بسـتری شدن در بیمارسـتان به مدت چنـد روز و منع دکتر از تدریس زیاد، مجبور شدند این چند سال آخر را فقط یک درس بگویند.

حضرت آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری در طول عمر با برکت خود خدمات فراوانی به حوزه علمیه و عمـوم مردم داشتند ایشان در طول عمر با برکت خود شاگردان زیادی تربیت نمودند و تحویل حوزه دادند.

ایشان از اساتید خود در جوانی تصدیق اجتهاد دریافت کرده بودند از علمائی چون پـدر بزرگوارشان و مرحوم شیخ هاشم قزوینـی و دیگر علما. ( رحمة الله علیهم أجـمعین)

ایشان از سال هزار و سیصـد و بیست و هشت هجری شمسـی امام جماعت مسجد حاج حکیم در خیابان طبرسی را تا زمان فوت به عهده داشتند سالهای متمادی صبح و ظهر و شب به اقامه جماعت می پرداختند و بعدها به علت کسالت جسمی به دو وعده نماز ظهر و شب ادامه دادند.

رحلت

افسـوس که دست اجل این بـزرگ مرد علم و عمل و اخلاق را از مسـلمین گرفت و در تـاریخ اول آذر ماه هزار و سیصد و هشتاد و چهار هجری شمسی 1384 ش سـاعت دو بعد از ظهر جامعه مسلمین به فراق ایشان مبتلا گشـت و در جوار ملکوتی حضرت رضا علیه السّـلام در صحن آزادی آرمیدند.

مرحوم پدر بزرگوارشان، حضـرت آیة الله حاج سیّد میرزا حسین فقیه سبـزواری در روز جمـعه شهادت حضرت صادق علیه السلام فـوت نمودند و فرزنـد ایشـان حضرت آیة الله حاج سیّد میرزا جواد فقیه سبزواری نیز پس از سال ها، شهادت حضرت صادق علیه السلام ، هفتم فوت ایشان بود.

مرحوم فقیه سبزواری از مردان با حقیقت بی ریا و از دانشوران با وفا و صفا بود و دارای خلـق خوش و متواضـع، دارای طلاقـت صبر و صبـاحت وجه بود. در اخـلاق و آداب بی نظیر و حوزه تدریـس ایشان در مسجد گوهر شاد بهـترین حوزه به شمار می آمد این گفته تمام شاگردان ایشان و دوستان و آشنایان که با ایشان مراودت و رفت و آمد داشتند می باشد. درِ منزل ایشـان بر روی تمامی آحاد مردم در تمامی ساعات شبانه روز باز و مشکل گشای کارهای مردم که به ایشان مراجعه می کردند بود.

ولی متأسفانه با این همه زحمــات که برای حوزه علمـیه کشیده و شاگـردان فراوانـی که تحویـل حوزه و جامـعه داده بود بدون هیچ گونه گـرامیداشتی و یادبـودی برای ایشان، بی تفاوت از کـنار این همه زحمات گذشته و قـدر این مرد فاضل و عالم متدین و فاضل متجـهد را ندانسته و با رحـلت این عالم عامـل و فاضل کـامل گلستان فضائل خـراب و دیـار علم و کـمال کمیاب شد این چـنین گل خوش بو و این گـونه بلبل خوش خو از گلستان جهان گذشت و دیار فضـل و کمال خـراب تر گردیـد و عنـقریب است گـلی از گلستان دیده نشود و آواز بلـبلی در آن به گوش نرسـد.

خـداوند ایشان و پدر بزرگـوارشان را با اجـداد طاهرینش محـشور گرداند .

 

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

 

(نگاهی به تاریخچه وقف، واقفین و مصارف موقوفات آستان قدس رضوی)

 

 

 

 

 

 

(نگاهی به تاریخچه وقف، واقفین و مصارف موقوفات آستان قدس رضوی)

 

 

گوهر وقف در گنجینۀ آستان قدس رضوی

 تاریخچه وقف و موقوفات آستان قدس رضوی

قدیمی‌ترین سند موجود وقف به آستان حضرت رضا علیه‌السلام، به تاریخ 931 هجری قمری به نام عتیق علی بن احمد ملک طوسی برمی‌گردد، اما در این میان، پاره‌ای قرآن وقفی نیز موجود است که زمان آن سال 393 هجری قمری را نشان می‌دهد. پس از آن وقف‌نامۀ علاءالدین حاجی قدمت بیشتری دارد که تاریخ آن سال 933 هجری قمریست. از وقفیات قرن دهم می‌توان موقوفات سید لطیف شاه حسینی و سید جلال‌الدین محمد و سید ابوالفتح علی الحسینی را نام برد. از قرن یازدهم به بعد اسناد فراوانی موجود است که تقریبا همه آنها بازخوانی شده و در پایگاه نرم‌افزاری آستان قدس رضوی موجود است. از مهم‌ترین این اسناد، طومار علیشاهی و عضد الملک است.

طومار علیشاهی
از قدیمی‌ترین و با ارزش‌ترین اسناد مربوط به تشکیلات اداری و موقوفات آستان قدس رضوی طومار علیشاهی است که به همت قلی‌خان معروف به علیشاه و یا عادلشاه -والی خراسان و برادرزادۀ نادرشاه افشار- و پس از مرگ نادرشاه به سال 1160 هجری قمری تهیه شده است. این طومار سیاهه‌ای از کل موقوفات شناخته‌شدۀ آستان قدس رضوی و مسجد جامع گوهرشاد- از ابتدا تا زمان صدور طومار است. البته خود علیشاه نیز تعداد یکصد زوج ملک بر موقوفات پیشین افزوده که وقف‌نامۀ جداگانه‌ای داشته و متأسفانه در دست نیست، اما رقبات آن در طومار ذکر شده است.

طومار عضدالملک
طومار عضدالملک، سیاه‌ای از موقوفات مطلقه و خاصه (دارای وقف‌نامه و معلوم المصرف) آستان قدس رضوی، به تفکیک هر شهرستان که تا سال 1273 هجری قمری در تصرف این آستان مقدس بوده است. این طومار از مهم‌ترین تلاش‌های تاریخی در جهت صیانت، حراست و حفظ موقوفات آستان قدس رضوی به شمار می‌رود.

برجسته‌ترین واقفان حریم رضوی

 مقام معظم رهبری، بزرگ‌ترین واقف کتب خطی آستان قدس رضوی
مقام معظم رهبری تاکنون بیش از 16 هزار نسخه کتاب خطی و چاپ سنگی را به گنجینۀ کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی اهدا نموده‌اند که از این حیث بزرگ‌ترین واقف کتب خطی آستان قدس رضوی به شمار می‌روند. علاوه بر این، معظم‌له تاکنون بیش از 1700 قلم اشیای قیمتی و تزئینی به مرکز موزه‌های آستان قدس رضوی اهدا نموده‌اند که به منظور نمایش هدایای ایشان، گنجینه‌ای اختصاصی در موزه آستان قدس رضوی ایجاد شده است. این گنجینه شامل انواع آثار هنری، نظیر تابلوهای خط و تذهیب، نقاشی، فرش، معرق چوب، معرق صدف، سوزن‌دوزی، قلم‌زنی روی مس، انواع ظروف و مدال‌هاست که توسط شخصیت‌های داخلی و خارجی به مقام معظم رهبری هدیه شده و تا کنون بخشی از آن در معرض دید عموم قرار گرفته است.

تولیت فقید آستان قدس رضوی آیت‌الله واعظ طبسی
مرحوم آیت‌الله واعظ طبسی -از واقفان بزرگ این آستان مقدس- در سال 1380 یک باب کتابخانه و حسینیه امام رضا(ع) را وقف بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) نمودند. از دیگر موقوفات ایشان، مجتمع مسکونی ثامن‌الأئمه مشهد و مدرسه مرحومه بانو واعظ طبسی در خواجه ربیع است.

موقوفات ملک، بزرگترین واقف
موقوفات مرحوم ملک به عنوان یکی از بزرگترین موقوفات کل کشور، دربرگیرندۀ بالغ بر 63 هزار هکتار املاک و اراضی کشاورزی و شهری، 5/123 حلقه چاه عمیق امانی، اجاره‌ای و اصلاحات ارضی و نیز مستغلات، نفایس کتابخانه‌ای و موزه‌ای، در پهنه وسیعی در شهر توس تا چناران و از سنگ‌بست، فریمان، نصرآباد تا تربت جام و همچنین تهران گسترده شده و فعالیت دارد. مرحوم ملک همچنین دو بیمارستان در تربت جام و چناران، احداث نموده و مقبرۀ سلطان محمد عابد در کاخک گناباد را در سال 1347 شمسی مرمت نمود.

مرحوم علامه حاج شیخ محمد تقی شوشتری(ره)
علامه حاج شیخ محمد تقی شوشتری(ره) در سال 1320 قمری در شهر نجف اشرف دیده به جهان گشود. ایشان در وصیت‌نامه‌ای همۀ کتاب‌های خود را که مشتمل بر 105 نسخه خطی، 238 نسخه کتاب چاپ سنگی و 1017 نسخه کتاب چاپی بود وقف آستان قدس رضوی کرد و به تبعیت از وی، ورثۀ محترم ایشان، تنها منزل آن مرحوم را که 300 متر مربع بود وقف آستان مقدس رضوی نمودند. وی سرانجام در 29 اردیبهشت 1374 در سن 95 سالگی دار فانی را وداع گفت.

مرحوم حضرت آیت‌الله سید محمد جواد فقیه سبزواری
آیت‌الله سید محمد جواد فقیه سبزواری (1309- 1384 هجری شمسی) فرزند آیت‌الله العظمی سید حسین فقیه سبزواری در مشهد مقدس به دنیا آمد. وی کتب نفیس خود را مشتمل بر 458 نسخه کتاب چاپی و چاپ سنگی، وقف کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نمود.

حضرت آیت‌الله حاج آقا محمد بروجردی
آیت‌الله حاج آقا محمد بروجردی در سال 1225در بروجرد متولد شد. این روحانی گرانقدر در سال 1367 اقدام به احداث کتابخانه با زیربنایی بالغ بر 430 متر مربع نمود، سپس کتابخانه شخصی خود را با 28 نسخه کتاب خطی و هزار نسخه کتاب چاپی، وقف آستان رضوی کرد. ایشان علاوه بر وقف کتابخانه، واقف مسجد رنگینه، دانشکده پرستاری دانشگاه آزاد بروجرد و.. اند.

حجت‌الاسلام والمسلمین حاج سید علی محمد وزیری موسوی(ره)
مرحوم واقف فرزند حاج سید مهدی وزیری موسوی به سال 1270 در شهر یزد متولد شد. احیای حوزه علمیه پس از شهریور 1320 ایجاد کتابخانه وزیری در سال 1334، احیا و تشکیل هیأت حامیان مسجد جامع کبیر، ایجاد جامعه و مدارس تعلیمات اسلامی در سال 1334 و نشر آثار اسلامی از طریق کتابخانه وزیری از اقدامات ارزنده ایشان در شهر یزد است. کتابخانه وزیری در سال 1348 با 3300 نسخه خطی و17967 جلد کتاب چاپی وقف آستان قدس رضوی شده است.

مرحوم حاج سید یحیی مرتضوی
مرحوم حاج سید یحیی مرتضوی از خیرین شهر رفسنجان بود که در 1296 شمسی دیده به جهان گشود. باقیات‌الصالحاتی از ایشان به یادگار مانده که همه را به آستان قدس رضوی تقدیم کرده؛ از جملۀ آنها، هنرستان دخترانه مرتضوی، بیمارستان و مهد کودک حاج سید یحیی مرتضوی، کتابخانه مرتضوی رفسنجان، و مجتمع فرهنگی جوادالأئمه(ع) است.

حاج علی اکبر بجستانی مقدم (1385- 1294 هجری شمسی)
مرحوم حاج  علی اکبر بجستانی مقدم، از جمله بزرگ‌ترین واقفان پس از پیروزی انقلاب اسلامی آستان قدس رضوی است که یکی از موقوفات ارزشمند وی، کارخانه تولید بتن‌های سبک موسوم به هبلکس است که آن را در مساحتی به وسعت 17 هکتار احداث و پس از راه‌اندازی، به همراه بخشی از دارایی‌های خود و همسرش، در سال 1366 وقف آستان قدس رضوی نمود.

مرحوم حاج عباس امین
شادروان حاج عباس امین ملقب به«امین التجار»،  در اسفند سال 1297 شمسی در رفسنجان دیده به جهان گشود. زنده‌یاد موقوفاتی را وقف آستان رضوی نموده‌ که از آن جمله می‌توان کتابخانه امام علی بن موسی‌الرضا(ع) در امین‌شهر رفسنجان و هنرستان باقرالعلوم(ع) را نام برد.

مرحوم آیت‌الله حاج شیخ عبدالجلیل جلیلی
ایشان خدمات ارزنده‌ای از جمله توسعه مسجد مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی، تجدید بنای مسجد مرحوم آیت‌الله حاج شیخ محمدهادی جلیلی، تجدید بنای حسینیه مرحوم آیت‌الله حاج شیخ محمدهادی جلیلی، احداث مسجد حاج عباسقلی زارعین و... را انجام دادند.

حضرت آیت‌الله سید محمدتقی حکیم
در سال 1375 مصادف با ولادت امام حسین(ع) کتابخانه‌ای توسط مؤسسین حضرت آیت‌الله سید محمد تقی حکیم واقف منابع کتابخانه‌ای کتب خطی، چاپ سنگی و چاپی و مرحومه حاجیه خانم مرضیه حکیم واقف منزل شخصی در منطقه نیاوران تهران با زیربنای 120 متر مربع افتتاح گردید. در سال 1379 کتابخانه مذکور با بیش از 6 هزار جلد کتاب چاپی و 107 جلد کتاب چاپ سنگی و 150 جلد کتاب خطی و دست‌نویس وقف بارگاه ملکوتی حضرت ثامن الحجج گردید. در حال حاضر این کتابخانه بیش از 167 نسخه کتاب خطی، بیش از 288 نسخه کتاب چاپ سنگی و بیش از 25 هزار نسخه کتاب چاپی را در اختیار طالبان علم قرار داده است.

حضرت آیت‌الله العظمی آیت‌اللهی شیرازی(ره)
زنده‌یاد حضرت آیت‌الله العظمی حاج سید عبدالباقی موسوی آیت‌اللهی شیرازی(ره) کتابخانه خویش را با مجموعه‌ای مشتمل بر حدود 550 نسخه کتاب و مرقعات خطی، جزوه و قرآن خطی، کتاب چاپی و کتاب عکسی، و بیش از 500 جلد کتاب چاپی، وقف ساحت قدس ولی‌الله الأعظم حضرت بقیه‌الله(عج) نمود. این کتابخانه وزین به همت یکی از نوادگان ایشان، از جانب متولیان در سال 1374 تحویل آستان قدس رضوی شد.

«محمد ارجمند کرمانی» سلطان قالیِ کرمان
از برجسته‌ترین واقفان فرش، زنده یاد «محمد ارجمند کرمانی» فرزند سوم حاج محمد جعفر کرمانی است.از استاد قالی‌های زیادی در خزانه و گنجینۀ فرش آستان قدس نگهداری می‌شود که سالیان سال مزیّن‌کنندۀ حرم مطهر رضوی بوده است و برخی از برجسته‌ترین آثار ایشان اکنون در موزۀ فرش آستان قدس رضوی در معرض دید هنردوستان قرار دارد.

مصارف موقوفات

موقوفات کتابخانه
موقوفاتی که تمام یا بخشی از درآمد آن به کتابخانه اختصاص یافته، دارای 19 واقف و 91 رقبۀ وقفی شامل مزرعه، قنات، باغ، زمین، کاروانسرا، آب، دکان، کتاب و کتابخانه در شهرهای مشهد، تربت حیدریه، کرمان، نیشابور، تربت جام، یزد، تهران و بروجرد است. تاکنون فعالیت‌های مهمی از عواید این موقوفات انجام گرفته که از جملۀ آنها احداث کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی و بیش از 40 کتابخانه با بیش از 150 هزار متر مربع فضای کتابخانه‌ای در سراسر کشور، مدیریت و ساماندهی 10 کتابخانۀ وقفی، تهیۀ بیش از 15 میلیون نسخه منابع کتابخانه‌ای در کتابخانه‌های وابسته به آستان قدس رضوی، امکان بهره‌مندی بیش از 600 هزار عضو کتابخانه‌های وابسته به آستان قدس رضوی در سراسر کشور و... است.

موقوفات خاص سوگواری و روضه‌خوانی
موقوفاتی که تمام یا بخشی از درآمد آن به سوگواری اختصاص یافته، دارای 59 واقف و 138 رقبه وقفی شامل مزرعه، قنات، باغ، زمین، کاروان‌سرا، آب، منزل، دکان و.. در شهرهای مشهد، تبریز، کرمان، دامغان، چناران، نیشابور، تربت حیدریه، رشت، اسفراین، کاشمر، ساوه، جهرم، تربت جام، تهران، قوچان و طبس است. از عواید آن، فعالیت‌هایی چون برگزاری سالانه هزاران جلسه سخنرانی، مداحی، قرائت ادعیه و... در حرم مطهر و دیگر اماکن متبرکه رضوی است.

موقوفات فرش
موقوفاتی که تمام یا بخشی از درآمدشان به فرش اختصاص یافته، دارای 9 واقف و 14 رقبه وقفی شامل مزرع، قنات، باغ، زمین، کاروانسرا، آب، دکان و ... در مشهد، چناران، قزوین، تربت حیدریه، کرمان، نیشابور و ساری است. از عواید این موقوفات فعالیت‌های همچون مفروش‌کردن سالانه بیش از 26 میلیون متر مربع اماکن متبرکه صورت می‌گیرد. تولید سالانه 4500 مترمربع فرش دستباف حرم مطهر در شرکت فرش آستان قدس رضوی، خریداری فرش‌های جدید، ایجاد اشتغال بیش از هزار نفر به طور مستقیم و غیر مستقیم، تنظیف سالانه بیش از 30 هزار متر مربع فرش، و ... از دیگر اقدامات است.

موقوفات فقرا و مستمندان
موقوفاتی که تمام یا بخشی از درآمدشان به مستمندان اختصاص یافته، دارای 28 واقف و 55 رقبه وقفی شامل مزرعه، قنات، باغ، زمین، آب، منزل، دکان و سهام کارخانه در مشهد، قزوین، تربت جام، یزد، تربت حیدریه، قوچان، نیشابور، تبریز، شیراز و دمشق است.

موقوفات درمانی و بهداشت زائران
موقوفاتی که تمام یا بخشی از درآمد آن به امور بهداشتی و درمانی اختصاص یافته، دارای 87 واقف و 260 رقبه وقفی در مشهد، قزوین، کرمان، سبزوار، گرگان، یزد، کرج، رفسنجان، ساری، شاهرود، تبریز، ورامین، دامغان، تهران، بابل، بیجار، رشت، شیراز، سمنان و.. است که از عواید آن فعالیت‌هایی همچون احداث بیمارستان رضوی، دارالشفای امام، بیمارستان چناران و.. و درمانگاه‌های مختلف با زیربنای بیش از 100 هزار متر مربع، ارائه خدمات به بیش از سه میلیون نفر در سال، تولید بیش از 30 قلم انواع دارو و اشتغال مستقیم و غیرمستقیم صدها نفر است.

وقف در خدمت رفاه زائران و مسافران
ضرورت ارائه خدمات مطلوب در مسیرهای منتهی به مشهد مقدس، موجب ساخت نمازخانه و مجموعه‌های اقامتی و رفاهی میان‌راهی با ساختار و معماری متناسب و اسلامی در فواصل مشخص شد که تاکنون 20 مجتمع به بهره‌برداری رسیده، همچنین زائرشهر رضوی و زائرسرای مشهد در حال احداث است که با افتتاح آن هزاران نفر از خدمات اسکان بهره‌مند می‌شوند.

وقف در خدمت در راه‌ماندگان (ابناءالسبیل)
در این رابطه تاکنون 57 واقف نیکوکار بخشی از اموال و درآمد خود را به این امر مهم از جمله تهیه البسه، پاپوش، زاد و توشه، هزینه عودت به وطن، هزینه زوّار پیاده، هزینه درمان زوّار وکمک به مستحقان و فقرای زوّار و.. اختصاص داده‌اند.

 وقف درخدمت پذیرایی از زائران (مهمانسرای حضرت)
مهمانسرا در گذشته عهده‌دار تهیه غذا برای اهالی پنجگانه کشیک خدام بوده اما بعد از اندکی پذایرایی از زائران را انجام می‌داده که اکنون این روند طبق نیات واقفان ادامه دارد. اکنون روزانه هزاران نفر در مهمانسرا پذیرایی می‌شوند که با اجرای طرح توسعه، ظرفیت آن چند برابر می‌شود.

وقف در خدمت روشنایی حرم
موقوفات بسیاری وقف روشنایی حرم مطهر و اماکن متبرکۀ رضوی می‌شود که از جمله آن، 235 رقبه وقفی شامل مزرعه، قنات، باغ، زمین، کاروانسرا، آب، دکان، و... در جای جای کشور است و 103 واقف موقوفاتشان صرف این مهم می‌شود. از عواید این موقوفات، فعالیت‌هایی همچون روشن‌نگهداشتن روزانه بیش از 30شعله لامپ در اماکن متبرکه رضوی، رفع عیب و تنظیف بیش از 1400 دستگاه لوستر، 450 دستگاه دیوارکوب و 400 لامپ گازی تک‌شعله، و... انجام می‌شود.

وقف در خدمت فرهنگ
بنیاد پژوهش‌های اسلامی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، دانشگاه امام رضا(ع)، بنیاد فرهنگی رضوی، مؤسسه فرهنگی قدس، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد، مؤسسه آفرینش‌های هنری، شرکت به‌نشر، مؤسسه چاپ و انتشارات، مؤسسه خدمات مشاوره‌ای و مؤسسه تربیت بدنی از جمله مؤسسات فرهنگی آستان قدس رضوی است که از عواید حاصل از موقوفات تأسیس شده و در امر نشر و ترویج فرهنگ رضوی فعالیت می‌نمایند.

وقف در خدمت ترویج قرآن کریم
آستان مقدس با تکیه بر موقوفات متعددی که خاص امور قرآنی وجود دارد، با اجرای برنامه‌های متنوع قرآنی در سطوح مختلف و برای سنین و اقشار گوناگون جامعه، حرم مطهر رضوی را به عنوان فعال‌ترین نهاد مذهبی کشور در امور قرآنی به ثبت رسانده است.

موقوفات تنظیف و تعطیر حرم مطهر
فعالیت‌هایی همچون تنظیف روزانه حرم مطهر به مساحتی بالغ بر 300 هزار متر مربع، حفظ و نگهداری از فضای سبز حوزه اماکن متبرکه با بیش از 37 هزار متر مربع، عطرافشانی اماکن متبرکه با بیش از 1500 هزار کیلو گلاب، عطرافشانی سالانه اماکن متبرکه با بیش از 2500 هزار کیلو اسانس، عطرافشانی سالانه اماکن متبرکه با بیش از 3 هزار و 500 کیلوگرم کندر، اسپند، عود و... از تمام یا بخشی از درآمد موقوفاتی که به این مهم اختصاص یافته شامل 12 واقف و26 رقبه وقفی شامل انواع مزرعه، قنات، باغ، زمین، منزل و دکان، کاروانسرا و.. در مشهد، کرمان، نیشابور، و تربت حیدریه انجام می‌گیرد.

علاوه بر آنچه ذکر شد، مجموعه‌ای بی‌مانند از کتب خطی و چاپ سنگی نفیس و اسنادی ارزشمند در گنجینه کتب خطی و مرکز اسناد آستان قدس رضوی موجود است که در سایۀ گوهر والای وقف، روز به روز بر تعداد منابع آن افزوده می‌شود و در حال حاضر این مراکز را به یکی از غنی‌ترین منابع کتب خطی و مرکز اسناد دنیا تبدیل کرده است.

 

https://library.razavi.ir/portal/Home/ShowPage.aspx?Object=NEWS&ID=19bef120-741c-4e58-ad65-0e3c6160f516&WebPartID=0f5cf066-6dc8-4282-9be2-cf1e4a2a1a2a&CategoryID=af04e226-734f-42fe-9041-d12b0cda0c8b

 

 

آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری ، از شاگردان ادیب نیشابوری ( ادیب دوم ) ، محمد تقی

 

 

 

آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری ،

از شاگردان ادیب نیشابوری ( ادیب دوم ) ، محمد تقی ادیب دوم

 

مرحوم ادیب نیشابوری ( ادیب دوم ) 

 

یکی از دستاوردهای مکتب ادبای نیشابور، توفیقی است که در تداوم آن داشته‌اند؛ چنانکه دوران دوم این مکتب با درخشش یکی از شاگردان برجسته ادیب به نام حجة‌الحق آقای شیخ محمدتقی ادیب راموز نیشابوری (ادیب دوم) به شکوفایی رسید. ادیب دوم در پنجم شعبان 1312 ه.ق برابر با 1274 ه.ش در روستای خیرآباد از بخش میان جلگه نیشابور به دنیا آمد و در 20 ذی الحجه 1396 قمری برابر با 21 آذر 1355 شمسی در مشهد مقدس از دنیا رفت و پیکرش را در حرم مطهر رضوی، در آخرین غرفه جنوب غربی صحن انقلاب(کهنه یا عتیق) به خاک سپردند.

شاگردان او بسیارند، تا جایی که خود می‌گوید: «هر ادیب نکته‌پردازی گروگان من است.» و اسامی تنها برخی از آنها نشان از اهمیت حوزه درسی او دارد:

• آیت‌الله‌العظمی سید علی سیستانی
• آیت‌الله‌العظمی وحید خراسانی
• آیت‌الله عباس واعظ طبسی
• آیت‌الله سید جواد فقیه سبزواری
• آیت‌الله محمدرضا مهدوی دامغانی
• آیت‌الله رجب علی رضا زاده
• علامه شهید مرتضی مطهری
• استاد علامه سید علی حجت هاشمی
• استاد محمدرضا حکیمی
• استاد محمدتقی شریعتی
• دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی
• دکتر مهدی محقق
• دكتر محمدجعفر جعفري لنگرودي
• دکتر حسن ملکشاهی
• دکتر موسوی گرما رودی
• دکتر علی‌اکبر شهابی
• دکتر عبدالجواد فلاطوری
• و ...

لحن تدریس و سبک شعرخوانی و متن‌خوانی ادبای نیشابوری نیز تأثیر بسزایی در شاگردانشان داشته است؛ چنانکه کتاب «موسیقی شعر» اثر استاد دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی با الهام از سبک و آهنگ خاص شعرخوانی و تدریس استادش شیخ محمدتقی ادیب راموز نیشابوری (ادیب دوم) نوشته‌شده است.

 

دکتر مهدی محقق درباره آثار ادیب نیشابوری (ادیب دوم) می‌نویسد:

از آثار مرحوم اديب :

1. ديوان اشعار:

ديوان كامل اشعارِ استاد در دسترس قرار نگرفته، ولي برگزيده‌اي از آن تحت عنوان منتخب اشعار اديب نيشابوري (اديب دوم) به‌وسيله فرزندانِ آن مرحوم در مشهد در سال 1380 توسط «نشرِ آهنگِ قلم» چاپ شده است. اين ديوان مشتمل بر قصايد و غزليّات و مثنويّات و قطعات و رباعيّات از آن مرحوم است. او در قصايد از ناصرخسرو قبادياني و سنايي غزنوي، كه مورد علاقه او است، تقليد مي‌كند و بيش‌ترِ توجّه او به مطالب عرفاني و فلسفي و پند و اندرز است. خداشناسي و جهان‌شناسي و انسان‌شناسيِ اديب به‌صورت آشكار از اشعار او هويدا مي‌گردد. مدايح او درباره حضرت رسول (ص) و حضرت عليّبن‌ابي‌طالب (ع) و حضرت ثامن‌الائمّه امام‌رضا (ع) است. او قلمِ خود را در مدح و ستايشِ ارباب بي‌مروّتِ دنيا آلوده نساخته و در طيّ دروسِ خود نيز هميشه به ذكر محامد و مناقب خاندان پيمبر

مي‌پرداخت و هنگام ياد از مصايب و مِحَن آنان هميشه قطره اشكي در كنار چشمش آشكار مي‌گشت. او در سرودن شعر عربي نيزداشت و قطعه‌اي در سوگ استادِ خود، مرحوم اديب اوّل، سروده

2. گوهر دانش:

اين كتاب كه با همّت سيّدمحمّدحسين عرفانيان، يكي از شاگردان استاد، فراهم آمده مشتمل بر مطالب ادبي و تاريخيِ گوناگون است ازجمله تاريخ عرب و عربستان و دوره جاهليّت و كيفيّت لغات و لهجات عربي و واژه‌هاي دخيل و معرّب و طبقات شاعران عرب از اصحاب معلّقات و ويژگي‌هاي شعر امرؤالقيس و نابغه ذبياني و زهيربن ابي‌سلميû و اَعشيû ميمون‌بن‌قيس و لبيدبن‌ربيعه عامري و طرفه‌بن‌عبد و عنتره‌بن‌شدّاد و ديگر شاعران مشهور و نيز اشاره به صنايع و محسّنات شعري و همچنين ساير مطالب و فوايد ادبي. در آغازِ كتاب، اشعاري در وصف استادِ خود مرحوم‌شيخ‌عبدالجواد اديب نيشابوري معروف به اديب اوّل دارد كه در آن به سپاسگزاري از او در به فعليّت‌رساندنِ استعدادهاي شاگردِ خود پرداخته و او را از علوم مختلف بهره‌مند ساخته است ازجمله :

آنگه در نزد بزرگ اوستاد

ميرِ ادب حضرت عبدالجواد

با سرِ شوق و شعف آن خوش‌نهاد

دل به رهِ تربيتِ من نهاد

از دل و جان داد مرا پرورش

يافت زبانم ز بيانش خورِش

گذشته از اين دو كتاب كه به زيور طبع آراسته گرديده از اديب آثار ديگري باقي مانده كه نزد خانواده آن مرحوم موجود است، ازجمله: .1 گوهرنامه اديب كه مشتمل بر مسائل علم عروض و فنّ قافيه است. اين جزوه را استاد از سرِ لطف به من امانت داده بود كه استنساخ كنم و اجازه فرمود كه در روزهاي پنجشنبه آن را در محضر مبارك‌شان قرائت نمايم. 2. تابش جان و بينش روان كه در آن به بررسي برخي از مسائل فلسفي پرداخته است. 3. حديث جان و جانان كه در آن مكنونات قلبي و مكاشفات روحيِ خود را به نظم درآورده است. 4. گوهر تابنده كه در آن نيز مسائل روحاني و مابعدالطّبيعي و اخلاقي را منظوم ساخته است. .5 مجموعه منظومي كه اجزاءِ آن را به نام‌هاي زير ناميده است: يعقوبيّه، سعادت‌نامه، طريقت‌نامه، ستايش‌نامه، آيين‌نامه، آسايش‌نامه، مجمع راز و منبع نياز.

برای مطالعه بیشتر در اینترنت

انجمن آثار و مفاخر فرهنگی

http://anjom.ir/bozorgdashtha/266-adib-neyshabori.html

دایرة المعارف بزرگ اسلامی

http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/8676

یادواره ادیب نیشابوری ثانی

http://1647.razaviedu.ir/articles/viewArticle.asp?activestatecode=1647&ID=21441

 

http://www.acdcu.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=125&Itemid=103

 

" حوزه علمیه مشهد "

 

کتاب " حوزه علمیه مشهد " ، به همت و پژوهش و نگارش جناب آقای دکتر کامیار صداقت ثمرحسینی ، صفحات مربوط به مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری

 

 

 

 

https://t.me/faghihsabzevari

 

صورت نورانی مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری

 

صورت نورانی مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری

 

بسم الله الرّحمن الرّحیم

 

با سلام خدمت شما دوستان عزیز

 

دومین سالی بود که آمده بودم مشهد مقدّس برای درس طلبگی ، یکی از دوستان که اهل عرفان و معنویت بود، به بنده و چند تن از دوستان دیگر گفت : من با یکی از علمای بزرگ مشهد مقدس آشنا شدم که به گفته خیلی ها صاحب سرّ هست  ( صاحب سرّ اولیای خاصّ خدا هستند، کسانی هستند که از بعضی اسرار عالم با خبرند که زندگینامه بسیاری از آنها را شما دوستان در کتابهای مختلف مطالعه فرمودید  ... مثل سرگذشت ملاعباس تربتی که در قالب کتاب فضیلت های فراموش شده چاپ شده ، مثل زندگینامه و کرامات آیت الله بهاء الدینی که در قالب کتاب آیت بصیرت چاپ شده و کتابهای بسیاری دیگر )

 

گفتیم اسمشان چیست؟ گفت : آیت الله محمد حسن مولوی قندهاری .

 

      

چهار پنج نفری رفتیم خانه اقا . قبل از اینکه داخل اتاق بشویم ، اقا زاده ایشان گفتندچون حال اقا خوب نیست، بگذارید فقط برای شما دعا کنند و شما چیزی نگوئید . گفتیم چشم . رفتیم داخل اتاق ، دیدیم یک پیرمرد نحیف با صورتی ملکوتی و نورانی است ( دقیقاً مثل استاد فقه ما آیت الله آقا سید جواد فقیه سبزواری رحمه الله که اینقدر صورتش نورانی بود که وقتی در حرم زیارتنامه می خواند زوّار برای دیدن چهره ایشان می ایستادند و ترافیک ایجاد می شد!  )

 

اقازاده شان عرض کرد : این چند نفر طلبه هستند . اگر مرحمت کنید برایشان دعا کنید، ممنون می شوند .

 

اقا به صورت تک تک ما نگاه انداخت و زیر لب برای ما دعا کرد .

 

عرض می کنم : ما از نزدیک اقا را دیدیم و ایشان برای ما دعا هم کردند اما هیچ وقت نفهمیدیم که ایشان صاحب سرّ هستند و نزد خدای تبارک و تعالی خیلی عزیز ( البته در ادامه متوجه می شوید که ایشان چقدر نزد خدای تبارک و تعالی عزیز بودند ) .

 http://hadikordan.blogfa.com/9211.aspx

 

استاد غلامرضا جلالی ، نویسنده و پژوهشگر : آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری ، چراغی که خاموش شد

 

استاد غلامرضا جلالی ، نویسنده و پژوهشگر :

آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری ، چراغی که خاموش شد

 

 

 

منبع :

روزنامه خراسان ، 14  آذر 1384 ، 2 ذی القعده 1426 ، صفحه 12

http://khorasannews.com/content/newspaper/Version16294/0/Page12/newspaperpdf_16294_12.pdf

 

 

زندگی نامه مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری و فرزندان روحانی ، به نقل از کتاب گنجی

 

 زندگی نامه مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری و فرزندان روحانی ، به

نقل از کتاب گنجینه دانشمندان 

 

فقيه سبزوارى

 

مرحوم مبرور آية اللّه فى العالمين سيد الفقهاء و المجتهدين حاج ميرزا حسين بن العلاّمة ميرزا موسى فقيه سبزوارى از آيات عظام و فقهاء فخام معاصر سبزوار(مقيم مشهد مقدس)بوده‌اند.

ترجمه احوال و آثار آن بزرگوار رساله و كتاب جداگانه‌اى لازم دارد كه آنهم بحمد اللّه بقلم يكى از دانشمندان بنام خاطرات زندگانى آية اللّه فقيه سبزوارى بطبع رسيده است و خلاصه آن را نگارنده در اينجا مى‌نگارم

وى در سال ۱۳۰۹ قمرى در سامره ديده بجهان گشوده و در بيت علم و عزت پرورش يافته و در سال ۱۳۱۸ ق بهمراه والد ماجدش بنجف اشرف رهسپار شده و مدت چهار سال در آنجا در تحت نظر والدش مقدمات و ادبيات را خوانده و در سال ۱۳۲۲ ق در معيت پدرش بسبزوار آمده و چهار سال در آنجا به تحصيل پرداخته و در سن ۱۷ سالگى با اجازه و امر پدر بمشهد آمده و از محضر مرحوم اديب بزرگ نيشابورى و مرحوم آقا شيخ حسن برسى و حجة الاسلام آقاى حاج سيد محمد باقر مدرس استفاده نموده.و در همان اوان صحنه دلخراش توپ بستن روسها را بآستان قدس رضوى مشاهده مى‌كنند و بعد از چندى برحسب امر والدش بسبزوار آمده و ضمن استفاده از درس خارج والدش و استفاده معقول از مرحوم افتخار الحكماء خود بتدريس سطوح پرداخته تا والدش در سال ۱۳۳۷ قمرى برحمت ايزدى واصل و ايشان بنجف اشرف مهاجرت نموده و دو سال از محضر مرحوم آية اللّه العظمى ميرزا محمد تقى شيرازى و مرحوم آية اللّه شريعت اصفهانى و آية اللّه حاج سيد محمد فيروزآبادى و آية اللّه ميرزا حسين نائينى و آية اللّه آقا ضياء الدّين عراقى و آية اللّه العظمى اصفهانى استفاده نموده و بمدارج عاليه فقه و اجتهاد رسيده و با دريافت اجازات اجتهاد مطلق از آيات نام‌برده در سال ۱۳۴۷ ق بايران بازگشت و بسبزوار وارد و بعد از سه ماه بمشهد مقدس عزيمت نموده و روى اصرار علماء و مراجع حوزه مشهد رحل اقامت افكنده و به تدريس خارج فقه و اصول و امامت در جامعه گوهرشاد پرداخته و در خلال توقف در مشهد چندين مسافرت مهم باعتاب عاليات و مكه معظمه نموده كه شرح هريك مفصل خواهد بود. و در كتاب خاطرات زندگانى وى مذكور مى‌باشد.

معظم‌له پس از يك‌عمر خدمت بدين و مسلمين و آستان ملك پاسبان ثامن الائمة المعصومين عليهم صلوات المصلين در شب شنبه ۲۴ شوال ۱۳۸۶ ق شب قبل از شهادت حضرت امام صادق عليه- الصلاة و السلام در سن ۷۷ سالگى از دنيا رفت و در مقبره باغ رضوان كه از باقيات الصالحات اوست مدفون گرديد.

 

آثار خير مرحوم آية اللّه فقيه سبزوارى ازاين‌قرار است :

 

۱-گورستان ۲-غسالخانه ۳-تكيه سيدها ۴-باغ رضوان ۵-مدرسه كوچك باغ رضوان ۶-تكميل بناء درمانگاه رازى ۷-خانه‌هاى سيل‌زدگان ۸- مسجد بهار ۹-كوى طلاب ۱۰-مدرسه محمديه و آثار خير ديگر كه در كتاب خاطرات زندگانى ايشان با شرح آثار مذكوره موجود است.

 

فرزندان آن مرحوم

 

مرحوم فقيه سبزوارى داراى ۱۳ فرزند ذكور و اناث مى‌باشند كه از اولاد ذكور چهار نفر از روحانيون محترم و دانشمندان معاصر مشهد و سبزوار و قم مى‌باشند و ما آنها را متذكر شده و بقيه را حواله بكتاب خاطرات مذكور مى‌نمائيم.

اولين فرزند معظم‌له جناب حجة- الاسلام و المسلمين آقاى حاج سيد زين العابدين فقيه سبزوارى است كه اكنون در مشهد بجاى ايشان اقامه جماعت نموده و در منزل وى را بازداشته است.

وى در شب هشتم ماه شعبان ۱۳۳۲ قمرى در سبزوار متولد شده و تا شش‌سالگى در آنجا پرورش يافته و در سال ۱۳۳۸ ق در خدمت والدش مشرف بنجف اشرف گرديد،و مقدمات و ادبيات فارسى و عربى را فراگرفته و در ذى‌حجه ۱۳۴۷ ق با پدرش عازم ايران گرديده و مدت سه ماه در سبزوار توقف و سپس در ملازمت آن مرحوم بمشهد آمده و بعد از اكمال مقدمات و سطوح در خدمت علماء بزرگ مشهد مانند والد ماجدش و مرحوم حجة الاسلام ميرزا مهدى شهيد و مرحوم الهى و ديگران استفاده نموده و بعد از رحلت و فقدان مرحوم والد بزرگوارش در مسجد جامع گوهرشاد بجاى پدر بتدريس خارج فقه و اصول و اقامه جماعت اشتغال دارند.

نگارنده گويد چنانكه در كتاب خاطرات زندگانى آن مرحوم مذكور است آقاى حاج سيد زين العابدين شخصى لايق و واجد اخلاق و روش مرحوم پدر مى‌باشند و همچون آن مرحوم در مواقع فراغت در منزل پدرش براى رفع حوائج مراجعين جلوس نموده و آماده خدمت مى‌باشند و درب منزل پدر را مانند زمان آن مرحوم بروى درماندگان و بيچارگان و مستمندان باز گذارده و هدف آن مرحوم را دنبال مى‌نمايند.

دومين فرزند روحانى آن مرحوم حجة الاسلام و المسلمين آقاى حاج سيد محمد باقر فقيه سبزوارى مى‌باشند كه از علماء معاصر سبزوار و در اول ماه شعبان ۱۳۳۴ ق در سبزوار متولد و در خدمت والد خود بنجف مشرف و در آنجا قرآن و دروس فارسى را مقدارى خوانده و با آن مرحوم مراجعت بسبزوار نموده و مقدمات و ادبيات عربى را از اساتيد بزرگ مثل مرحوم محقق نوقانى و اديب نيشابورى و اديب بجنوردى فراگرفته و سطح فقه و اصول را از محضر مرحوم حجة الاسلام آقاى حاج شيخ محمد نهاوندى و آقاى حاج شيخ محمد قوچانى و آقاى حاج ميرزا احمد مدرس يزدى فراگرفته و فلسفه و كلام را از مرحوم سيد الحكماء آقاى ميرزا ابو القاسم الهى و آقاى شيخ سيف اللّه ايسى و خارج را از محضر حجة الاسلام و المسلمين مرحوم آية اللّه آقاى حاج ميرزا على اكبر نوقانى و مرحوم آية اللّه العظمى فقيه سبزوارى والد بزرگوار خود فراگرفته.و در سال ۱۳۱۷ شمسى بدريافت تدريس علوم معقول و منقول از وزارت معارف نائل گرديده و فعلا در شهرستان سبزوار موطن اصلى خود اشتغال باقامه جماعت در شبستان جديد البناء مرحوم والدشان در مسجد جامع و تدريس فقه و اصول در مدرسه مرحوم حاج ملا هادى و مدرسه محمديه دارند و رهبرى مسلمين و انجام امور شرعى اهالى سبزوار و مؤمنين آن سامان را عهده دارند و مورد توجه و اعتماد عموم طبقات و قاطبه سبزوار مى‌باشند.

حجة الاسلام و المسلمين آقا سيد محمد جواد سومين فرزند آية اللّه فقيه سبزوارى از فضلاء و علماء معاصر مشهد مى‌باشند.

وى در بيست و هفتم ۱۳۴۹ ق در شهر مقدس مشهد متولد و پس از دوران طفوليت و كودكى دوره تحصيلات ابتدائى را در مدرسه مباركه محمديه سعادت تكميل و سپس ادبيات را نزد آقاى اديب نيشابورى و سايرين كسب نموده و سطح فقه را از محضر حجة الاسلام و المسلمين آقاى حاج ميرزا احمد مدرس يزدى رحمه اللّه فرا گرفته و رسائل و مكاسب و دوره كفايه را نزد مرحوم آية اللّه حاج شيخ هاشم قزوينى خوانده و حكمت و فلسفه را نزد مرحوم حجة الاسلام آقاى حاج شيخ محمد رضا كلباسى تكميل نموده و دوره خارج فقه و اصول را نزد والدشان باتمام رسانيده تا بدريافت اجازه اجتهاد از معظم‌له نائل گرديده و بتدريس فقه و اصول و اقامه جماعت در ظهرها در سالن باغ رضوان در كنار مزار والدشان و شبها در مسجد حاج حكيم خيابان طبرسى اقامه جماعت دارند و فعلا از مدرسين ممتاز مشهد مى‌باشند و بتدريس كفايه و مكاسب اشتغال دارند.

جناب حجة الاسلام آقاى حاج سيد محمد صادق فقيه سبزوارى چهارمين فرزند روحانى مرحوم آية اللّه فقيه مذكور مى‌باشند.

وى در سوم ماه رجب سال ۱۳۴۹ ق در مشهد مقدس متولد و پس از گذشت دوران كودكى و تحصيلات ابتدائى و خواندن دوره مقدمات و ادبيات از آقاى اديب نيشابورى و مرحوم حجة الاسلام حاج ميرزا احمد مدرس بحوزه علميه قم عزيمت نموده و از محاضر آيات عظام و مراجع بزرگ چون آية اللّه العظمى گلپايگانى و آية اللّه شريعتمدارى و آية اللّه العظمى مرعشى نجفى مد ظله استفاده نموده و مى‌نمايند.

نگارنده گويد مترجم محترم از فضلاء خراسانى مقيم حوزه علميه و داراى مقام تقوا و متانت و مورد علاقه زعماء حوزه مى‌باشند در خاطرم هست كه وقتى مرحوم والدشان در مشهد رحلت نمودند آية اللّه طباطبائى قمى تلگراف تسليت بحضرت آية اللّه العظمى مرعشى نجفى زده و ايشان بوسيله حقير آقاى حاج سيد محمد صادق فقيه مذكور را خواسته و با مقدماتى خبر وحشت اثر را داده و تسليت گفتند و همان شب در مسجد امام قم مجلس باشكوهى گذاردند كه عموم آيات و علماء و محصلين و طبقات مختلف اصناف شركت كردند.

کتاب گنجینه دانشمندان ، جلد پنجم ، صفحه 321

محمد شریف رازی

کتابفروشی اسلامیه

تهران

1352

آیة الله حاج شیخ هاشم قزوینی ، همروزگار مرحوم فقیه سبزواری و استاد آیة الله حاج سیدجواد فقیه سبزواری

 زندگینامه آیت‏اللّه‏ حاج شیخ هاشم قزوینی

 

تولد و زادگاه

مرحوم آیت اللّه‏ حاج شیخ هاشم مدرس قزوینی، در سال 1270 ش در روستای «قلعه هاشم خان»(1) قزوین، در خانواده‏ای کشاورز دیده به جهان گشود. وی از دوران کودکی، با محبت و عشق به اهل بیت علیهم‏السلام تربیت و رشد یافت، به طوری که عمل به واجبات و پرهیز از محرمات را از همان دوران مراعات می‏کرد.

 

تحصیلات و اساتید

به نقل استاد محمد رضا حکیمی مقدمات و ادبیات را در قزوین فرا گرفت و پس از تکمیل ادبیات عرب، نزد استادان ادبیات، در محضر اساتید قزوین، که در رأس آنان «حاج ملا علی طارمی» و «آخوند ملا علی اکبر» بودند، سطوح عالیه فقه و اصول را خواند و در همین شهرستان فلسفه اشراق و مشّاء را نزد مرحوم آیت‏اللّه‏ حاج سید موسی زرآبادی قزوینی آموخت.

آن‏گاه برای تکمیل مدارج عالیه استنباط به اصفهان عزیمت کرد و در آنجا نزد مرحوم «کلباسی» و «فشارکی» به کسب علم پرداخت و پس از شش سال اقامت به قزوین بازگشت.

طی این مدت، وصف حوزه علمیه مشهد را ـ که در آن دوران سرآمد مجامع علمی به شمار می‏آمد ـ شنید و طبع دانش پژوهش، او را مایل به مهاجرت به این سامان ساخت و به شوق وصول به این کانون معرفت، بار سفر بست. در مشهد از محضر آیات حاج آقا حسین قمی و میرزا محمد آقا زاده خراسانی (فرزند آخوند ملا محمد کاظم خراسانی، صاحب کفایه ) کسب کمال نمود و از دو استاد اخیر به اجازه اجتهاد مفتخر گردید و همین اجازه از طرف آیت اللّه‏ العظمی سید ابوالحسن اصفهانی به توقیع «صدر عن اهله و وقع فی محله» موشّح گردید.(2) و پس از بازگشت از عراق با مهاجرت آیت‏اللّه‏ میرزا مهدی اصفهانی به مشهد در سال 1340 ق(3)، مدتی نیز از محضر ایشان بهره برد و مبانی اصولی میرزا نایینی را از ایشان فرا گرفت.

 

علاقه و احترام به اساتید

از آنجا که استاد در شکل‏گیری شخصیت علمی و معنوی شاگرد نقش اساسی دارد، در اسلام سفارش بسیار شده است که احترام آنان حفظ شود. مرحوم حاج شیخ هاشم نیز مانند بسیاری از عالمان، به اساتید خود احترام فراوان می‏گذاشت و به آنان علاقه وافر داشت.

نامه‏ای از ایشان در دست هست که در سال 1362 ق به استادش حضرت آیت‏اللّه‏ میرزا مهدی اصفهانی نوشته‏اند(4) که نامه را با عبارت: «بِاَبِی اَنْتَ وَ اُمّی»؛ «پدر و مادرم فدای تو باد!» آغاز می‏کند و پس از اظهار ارادت فراوان می‏نویسد:

«دعاگو قبل از عید نوروز به سمت عتبات حرکت کرده بودم، لذا از تشریف فرمایی جناب عالی به طرف تهران مطلع نشده، بعد از مراجعت هم به فاصله چند روز به مشهد حرکت نموده، در میامی، از توابع مشهد مطلع شدم که در تهران توقف دارید. در هر صورت میل دارم بقیه عمرم در خدمت شما صرف شود و فعلاًمتحیّرم که چه باید کرد. آیا جناب عالی میل دارید در تهران بمانید یا در عتبات متوقف خواهید شد یا مراجعت خواهید فرمود، و علی فرض اخیر، چه مقدار در تهران خواهید بود؟ اگر مدت زیاد است همان جا خدمت برسم. علی کلّ حال خوب است مخلص را از حال تحیّر خارج فرمایید.»

در پایانِ نامه می‏نویسد: «اگر امری، نهیی و خدمتی باشد به ارجاع آن سر افرازم فرمایید. و استدعا دارم که به دستخط شریف هر چه زودتر از حالات خودتان مرقوم و قلب افسرده و پژمرده دعاگو را روح تازه و حیات نوین بخشید.»(5)

 

شاگردان شیخ

مرحوم آیت‏اللّه‏ حاج شیخ هاشم قزوینی قبل از حادثه گوهرشاد و پس از سقوط رضاشاه و احیای مجدّد حوزه مشهد، یکی از بهترین مدرسان سطوح عالی، کفایه، رسائل و مکاسب بود. در دوران حضور پربرکت چهل ساله مدرس قزوینی در مشهد مقدس، شخصیتهای بسیاری ازمحضر وی بهره برده‏اند. به نقل از استاد واعظ‏زاده خراسانی، شاید بیش از هزار طلبه در مدت مدید تدریس او از درس وی استفاده کردند.(6)

از شاگردان مرحوم حاج شیخ هاشم قزوینی می‏توان به شخصیتهای زیر اشاره کرد:

مقام معظم رهبری آیت اللّه‏ العظمی خامنه‏ای ، شهید آیت اللّه‏ سعیدی، آیت اللّه‏ العظمی صالحی مازندرانی، آیت اللّه‏ خزعلی، آیت‏اللّه‏ میرزا حسنعلی مروارید، آیت اللّه‏ واعظ زاده خراسانی،آیت اللّه‏ میرزا جواد آقا تهرانی،  آیت اللّه‏ سید جواد سبزواری، آیت اللّه‏ شمس، آیت اللّه‏ لنگرودی، آیت اللّه‏ محمد باقر ملکی، مرحوم آیت اللّه‏ میرزا محمد انواری، آیت اللّه‏ واعظ طبسی، آیت اللّه‏ حاج میرزا مهدی نوغانی، آیت‏اللّه‏ عبد الجواد غرویان، استاد محمد رضا حکیمی، حجت‏الاسلام والمسلمین استاد محمد کاظم مدیر شانه چی، استاد محمد تقی شریعتی مزینانی، حجت‏الاسلام والمسلمین محمد شریف رازی، حجت‏الاسلام والمسلمین سید علیرضا قدّوسی، حجت‏الاسلام والمسلمین دکتر سید جواد مصطفوی، استاد محمد باقر بهبودی، دکتر محمد جعفر جعفری لنگرودی، دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی،  دکتر عبد الجواد فلاطوری، شهید حسین آستانه پرست، مرحوم حاج علی اصغر عابدزاده، استاد شاعر، مرحوم ذبیح اللّه‏ صاحبکار

رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در توصیف ابعاد شخصیت استاد فرزانه‏اش می‏فرماید:

«پس از اینکه شرح لمعه را تمام کردم، رفتم درس مکاسب و رسائل مرحوم آیت اللّه‏ شیخ هاشم قزوینی (که از شاگردان مرحوم آقا میرزا مهدی اصفهانی) و اهل ریاضت و مدرس درجه یک مشهد و بسیار مرد محترم و ملا و معروف در بین خواص مشهد، مرد آزاده و روشن ضمیر بود. به خصوص در نزد اهل علم، ایشان مرد ملاّ و جامع و خوش بیان بودند؛ به طوری که من در نجف و در قم که اغلب درسهای آنجا را رفتم کسی به خوش بیانی ایشان ندیدم. بخش عمده درس رسائل و مکاسب و کفایه را پیش ایشان خواندم... یک مدتی هم درس خارج حاج شیخ هاشم قزوینی رفتم؛ یعنی ایشان با اصرار خود ما یک درس خارج اصول شروع کرد. مرحوم شیخ هاشم با بحث وسیع، همه اقوال را نقل می‏کرد و بعد رد می‏کرد.»(11)

 

عروج ملکوتی شیخ هاشم قزوینی

جامه مرگ بر قامت همگان دوخته شده و مرگ خواسته یا ناخواسته به سراغ همه خواهد رفت و خوشا به حال کسانی که روحشان آراسته به معنویات به سوی محبوب پر کشد.

آقای حاج شیخ موسی، داماد آیت‏اللّه‏ حاج شیخ‏هاشم‏که سالها پیش مرحوم شده‏اند، نقل کرده است، جریان رحلت ایشان از این قرار بود که مرحوم شیخ هاشم، روز وفات به حمام می‏روند تا خود را پاکیزه کرده برای عروج ملکوتی آماده کنند. حمام ایشان طول می‏کشد. خدمتکار ایشان سؤال می‏کند: آقا! چرا حمام شما این همه طول کشید؟

ایشان پاسخ می‏دهند: بله، طول کشید.

بعد از حمام برای ایشان یک استکان چایی می‏برند و کس دیگری را کنار ایشان مشاهده می‏کنند. چایی برای میهمان می‏برند. بعد از مدتی میهمان ناشناخته ناپدید می‏شود و شیخ جان به جان آفرین تسلیم می‏کند.

نقل دیگر(39) آن است که مرحوم آیت اللّه‏ شیخ هاشم روز وفات به حمام می‏روند و بعد از حمام تمام گلهای باغچه منزل را می‏چینند. در همین وقت کسی درِ منزل را می‏زند و میهمانی وارد می‏شود. برای میهمان چای می‏برند، ولی بعد از چند لحظه میهمان غایب می‏شود و مردم بدون اطلاع اهل منزل جهت تشییع جنازه هجوم می‏آورند.

سرانجام مدرس والامقام حوزه علمیه مشهد، آن عالم مذکّی و مربی، پس از شصت و نه سال عمر با برکت، چهل سال تدریس و تربیت شاگردان برجسته و وارسته در تاریخ 22 مهر ماه 1339 ش همزمان با بیستم ربیع‏الآخر 1381 ق درگذشت و در مدخل ورودی حرم مطهر رضوی، از طرف ضلع شمالی صحن آزادی (صحن نو) کفشداری شماره 7، به خاک سپرده شد.

 

تبیان

حجة الاسلام سعید جازاری معمویی ، از شاگردان مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری

 

 

 حجة الاسلام سعید جازاری معمویی ، از شاگردان مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری

 

مشخصات فردی و زندگینامه

 

نام:سعید

نام خانوادگی:جازاری معمویی

پست الکترونیک: [e-mail]

 

نخصص ها:فقه و اصول ، تفسیر ، ادیان و مذاهب

زندگی نامه

اینجانب در سال ١٣۵٣ در خانواده اهل علم در مشهد الرضا (علیه التحیه والثنا) به دنیا آمدم.پدرم خطیب وروحانی از اهل علم  مکتب خراسان به شمار می رود .وی  ادبیات را نزد ادیب نیشابوری ثانی و دروس سطوح را نزد بزرگانی همچون میرزا احمد مدرس مشهور به نهنگ العلما و مرحوم آیه الله شیخ محمد کاظم دامغانی و استاد غلامرضا شهری فرا گرفت. ایشان سالها در مباحث اصولی و فقهی ومعارفی بزرگانی چون شیخ هاشم قزوینی شیخ مجتبی قزوینی  تلمذ نموده است. ایشان در فلسفه مدتها از محضر شیخ سیف الله ایسی بهره می برد. و در حدیث نیز بیش از پنج سال از محضر مرحوم شیخ علی اکبر نهاوندی متمتع گردیده است. وی  سطوح خارج را نیز در محضر اعاظمی چون آقا زاده کفایی و آیه الله سید یونس اردبیلی و ایه الله میلانی استفاده نمود.ایشان مدت مدیدی نیز از مباحث اخلاق وتفسیر علامه میرجهانی نیز نصیب فراوان برد و به دریافت اجازات متعدد از آن عالمان نایل گردید.ایشان سالها به تدریس دروس سطح در همان حوزه نیز اشتغال داشته اند. جد پدریم مرحوم شیخ محمد علی نیز عالم عارف و آشنا به علوم غریبه و طب قدیم و در سطوح از شاگردان ایه الله میرزا محمد آقازاده خراسانی وحاج شیخ ذبیح الله قوچانی در (مدرسه میرزا جعفر ) بود. وی در فاصله سالهای ١٣٠٧ تا ١٣١٣شمسی سطوح عالی را نزد مرجع آن دوران خراسان حاج آقا حسین طباطبایی قمی که در منزل تدریس می فرمودند فراگرفت ومدتی هم در فاصله سالهای ١٣١١تا ١٣١۴شمسی در مجلس درس ایه الله سید یونس اردبیلی حضور یافت.  در عرفان و حدیث از محضر میرزا مهدی اصفهانی نیز بهر ه برده است. وی در محضر اقازاده خراسانی و مرحوم حاج اقا حسین طباطبایی به مرتبه اجتهاد رسید.از او آثاری در شرح نهج البلاغه وبرخی مباحث فقهی ونیز دیوان اشعار به جای مانده است.وی پس از واقعه مسجد گوهرشاد در سال ١٣١۴ شمسی به روستای فراگرد از توابع شهرستان فریمان در هفتاد وپنج کیلومتری مشهد تبعید گردید وسالیان متمادی در آنجا به کنج معنویت وانس خدمت به خلق گذراند.  جد مادریم نیز مرحوم علامه سید محمد حسن میرجهانی طباطبایی از عالمان بزرگ وفقیهانیست که از محضر علمایی همچون سید ابوالحسن اصفهانی اقا ضیا عراقی وشیخ محمد حسین غروی اصفهانی مشهور به کمپانی موفق به دریافت اجازه اجتهاد گردید.ومن سالهای آخر حیات ایشان توفیق حضور در محضر پر فیض او را درک نمودم .از ایشان بیش از هفتاد جلد کتاب ورساله باقیست که من در شرح وتصحیح برخی از آنها توفیق یافتم ونقد جاودان از جمله آن آثار است . من نیز تحصیل را در کنار استفاده از محضر پدر با ورود به مدرسه الحجه مشهد در سال ١٣۶٠ رسما آغاز نمودم .نخستین بار در سال ١٣۶١ با حفظ اشعار کتاب نصاب الصبیان از جدم علامه میرجهانی جایزه دریافت کردم (یک اسکناس تا نشده پنجاه ریالی). بعد از آن در سال ١٣۶٣ بخش قابل توجهی از الفیه ابن مالک را حفظ نمودم واز محضر مرحوم ایه الله العظمی گلپایگانی هدیه ای دریافت کردم البته بعدها در سال ١٣٧٠ بابت تالیف کتاب السراج المنیر فی التفسیر مجددا از ایشان جایزه ارزنده ای دریافت کردم که خاطره آن روز هنوز در یادم مانده است. البته بر آن کتابم بعدها بزرگانی مانند ایات عظام عزالدین زنجانی سید کاظم اخوان مرعشی عبدالحمید شربیانی میرزا جواد فقیه سبزواری  مکارم شیرازی وغیرهم تقریظ عنایت فرمودند. برخی کتب از شرح لمعه را از محضر والد بزرگوارم فراگرفته و دیگر دروس سطح را در حوزه مشهد ودر مدارس امام رضا و خویی ونیز در جلسات اساتید بزرگواری مانند مرحوم فقیه سبزواری -که بعدها به دست با عنایت ایشان ملبس به لباس فاخر روحانیت شدم- فراگرفتم  ومدتی از درس خارج مرحوم میرزا علی اقا فلسفی بهره بردم.در تهران نیز مدتی  از مجلس بحث ایه الله اصطهباناتی وحاج اقا مجتبی تهرانی نیز استفاده نمودم و بنا به اشتیاق و ضرورت ارتقا سطح علمی؛ عملا از سال 1373شمسی به مرکز علوم اهل البیت(علیهم السلام) شهر قم عزیمت نمودم و در انجا از محضر ایه الله وحید  وایه الله شبیری زنجانی ونیز مجلس درس فقه و اصول برخی دگر از ایات عظام حضور یافته ومستفیض گردیدم. البته اجازاتی نیز از محضر برخی از آن اعاظم دریافت داشته ام.البته به منظور به روزماندن آگاهیم از مبانی درس خارج مراجع حاضر همواره سعی دارم که مباحث برخی از آن بزرگان را از طریق سایت آنها پیگیری می نمایم. در سال ١٣٨6 رساله اجتهادی خود را با موضوع خیارات در فقه با موفقیت ارایه نموده وموفق به اخذ مدرک عالی سطح چهار شدم. در کنار دروس حوزوی و به طور همزمان در دروس دانشگاهی نیز مشغول شده با رتبه بالادر سال ٧١ در رشته حقوق دانشگاه دولتی قبول شدم ولی بنا به جهاتی بعدا به دانشگاه امام صادق رفته فوق لیسانس خود را در رشته حقوق خصوصی از آنجا اخذ و سپس به مقطع دکترا پرداختم والبته در رشته ادیان نیز در مقطع دکتری وپست دکتری در مرکز بِروهشهای عالی دانشگاه سوربون فرانسه حضور یافتم وهنوز به ادامه تحصیل وتحقیق و تدریس ومطالعات خویش در آن رشته اشتغال دارم .در طول پانزده سال گذشته به تدریس دروس حوزوی در سطوح عالی کفایه الاصول ومکاسب در حوزه های علمیه مروی  امام رضا وشیخ عبدالحسین تهران وغیره پرداخته به عنوان عضو هیات علمی دانشگاه نیز سالها در دانشگاه های مختلف تهران وقم به تدریس و راهنمایی دانشجویان در پایان نامه اهتمام داشته ودارم .

http://saeedjazari.andishvaran.ir/fa/ScholarMainpage.html?&1534-D83A_1933715A=38a9ff63c37986e709e55cdb565246dc42007d68

 

مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری

 

مرحوم آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری

قرن:14
جنسیت:مرد
ملیت:ایران
سید محمدجواد سومین فرزند آیت‌اللَّه فقیه سبزواری از فضلاء و علماء معاصر مشهد می‌باشند.
وی در بیست و هفتم 1349 ق در شهر مقدس مشهد متولد و پس از دوران طفولیت و کودکی دوره تحصیلات ابتدائی را در مدرسه مبارکه محمدیه سعادت تکمیل و سپس ادبیات را نزد آقای ادیب نیشابوری و سایرین کسب نموده و سطح فقه را از محضر حجةالاسلام والمسلمین آقای حاج میرزا احمد مدرس یزدی رحمه‌اللَّه فراگرفته و رسائل و مکاسب و دوره کفایه را نزد مرحوم آیت‌اللَّه حاج شیخ هاشم قزوینی خوانده و حکمت و فلسفه را نزد مرحوم حجةالاسلام آقای حاج شیخ محمدرضا کلباسی تکمیل نموده و دوره خارج فقه و اصول را نزد والدشان به اتمام رسانیده تا به دریافت اجازه اجتهاد از معظم له نائل گردیده و به تدریس فقه و اصول و اقامه جماعت در ظهرها در سالن باغ رضوان در کنار مزار والدشان و شبها در مسجد حاج حکیم خیابان طبرسی اقامه جماعت دارند و فعلا از مدرسین ممتاز مشهد می‌باشند و به تدریس کفایه و مکاسب اشتغال دارند.

برگرفته از کتاب :گنجینه دانشمندان (جلد پنجم)

http://download.ghaemiyeh.com/downloads/htm/13000/9142-f-13920823-zendiginameh-mashaher-iran-va-jahan-j13.htm

آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری ، سومین فرزند روحانی مرحوم فقیه سبزواری

 

آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری ، سومین فرزند روحانی مرحوم فقیه سبزواری

سبزواری، محمدجواد

 

قرن:14
جنسیت:مرد
ملیت:ایران
سید محمدجواد سومین فرزند آیت‌اللَّه فقیه سبزواری از فضلاء و علماء معاصر مشهد می‌باشند.
وی در بیست و هفتم 1349 ق در شهر مقدس مشهد متولد و پس از دوران طفولیت و کودکی دوره تحصیلات ابتدائی را در مدرسه مبارکه محمدیه سعادت تکمیل و سپس ادبیات را نزد آقای ادیب نیشابوری و سایرین کسب نموده و سطح فقه را از محضر حجةالاسلام والمسلمین آقای حاج میرزا احمد مدرس یزدی رحمه‌اللَّه فراگرفته و رسائل و مکاسب و دوره کفایه را نزد مرحوم آیت‌اللَّه حاج شیخ هاشم قزوینی خوانده و حکمت و فلسفه را نزد مرحوم حجةالاسلام آقای حاج شیخ محمدرضا کلباسی تکمیل نموده و دوره خارج فقه و اصول را نزد والدشان به اتمام رسانیده تا به دریافت اجازه اجتهاد از معظم له نائل گردیده و به تدریس فقه و اصول و اقامه جماعت در ظهرها در سالن باغ رضوان در کنار مزار والدشان و شبها در مسجد حاج حکیم خیابان طبرسی اقامه جماعت دارند و فعلا از مدرسین ممتاز مشهد می‌باشند و به تدریس کفایه و مکاسب اشتغال دارند.

برگرفته از کتاب :گنجینه دانشمندان (جلد پنجم)

http://download.ghaemiyeh.com/downloads/htm/13000/9142-f-13920823-zendiginameh-mashaher-iran-va-jahan-j13.htm

زندگینامه مشاهیر ایران و جهان جلد 13

 

مشخصات کتاب

سرشناسه : مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان، ۱۳90
عنوان و نام پدیدآور : زندگینامه مشاهیر ایران و جهان/ واحد تحقیقات مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان.
مشخصات نشر دیجیتالی: اصفهان: مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان - ۱۳90.
مشخصات ظاهری : [90۱۸] ص.: مصور.
یادداشت : عنوان روی جلد: زندگینامه مشاهیر ایران و جهان : دانشمندان - شاعران - نویسندگان....
یادداشت : کتابنامه: ص. [90۱۸].
عنوان روی جلد : زندگینامه مشاهیر ایران و جهان : دانشمندان - شاعران - نویسندگان....
موضوع : سرگذشتنامه -- مجموعه‌ها
رده بندی کنگره : CT۲۰۳ /ف۲۸ و۶۷ ۱۳۸۵
رده بندی دیویی : ۹۲۰/۰۲

معرفی علمای برجسته معاصر سبزوار و منسوبین به بیت مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری

 

معرفی علمای برجسته معاصر سبزوار و منسوبین به بیت مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری

 

تصویر روی جلد کتاب سیمای سبزوار که بخش هایی از زندگی مرحوم فقیه سبزواری را نگاشته اند

 

تصویر روی جلد کتاب سیمای سبزوار که بخش هایی از زندگی مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری و معاریف و مشاهیر دیگر این خطه را نگاشته اند